Wystawa malarstwa Czesława Gałużnego w radiowej galerii sztuki współczesnej "Na żywo".
MAPA TĘSKNOTY
"Stare miejsce zostało spalone. Nie mamy oczu, zostały oczodoły. Nie mamy języka, zostały słowa. Nie mamy dłoni, zostały gesty". Muszę przyznać, że symboliczna siła tych słów godna jest porównania z najlepszymi wierszami Różewicza.
I w ogóle z esencjonalnym diagnozowaniem wszelkich współczesnych wydrążeń: z sensu, wartości, hierarchii, pewności. Ich autorem jest CZESŁAW GAŁUŻNY, artysta malarz. Pisze także wiersze, ale mówi przede wszystkim kładzioną na płótno plamą. Raz monochromatyczną gładką szarością, wyciszeniem, stonowanym półszeptem, kiedy indziej silnie nasyconym "krzyczącym" kolorem.
Rozpoznanie Gałużnego otwierające mój tekst komunikuje o największym i najważniejszym dramacie dzisiejszego człowieka, dramacie pustki. Dramacie utraty. Coraz większa, coraz bardziej przerażająca jałowość tej spalonej i jałowej "ziemi" często skłania artystów do absolutnej negacji. Malarstwo definiowane jako sztuka kładzenia w określonym porządku plam barwnych na płaskiej płaszczyźnie prowokuje dziś do agresywnych ataków. Neguje się i inne dyscypliny. Podważa ich efektywność w komunikowaniu spraw współcześnie istotnych. Podnosi rozminięcie z ponowoczesną wrażliwością... Itd. Itp.
Gałużny, świadom takiego kontekstu swoich działań wybrał drogę nie ku rozpaczy i bezsilności (z tego też można zrobić przejmującą sztukę!), tylko postawił na czułość.
Ach, dzisiaj to słowo nie kojarzy się dobrze! W większości gotowi jesteśmy dosłyszeć w nim prędzej cukierkowatą ckliwość i melodramatyczną bezradność niż coś takiego jak emocjonalność, gościnność, namiętność czy Eros. Otóż w tym przypadku mamy do czynienia z niezwykle ciekawym artystycznie budowaniem własnej (!) antropologicznej przestrzeni malarskiej opartej właśnie na w-czuwaniu się w najbardziej subtelne emocje i zjawiska międzyludzkie.
Język Gałużnego. Prawie zawsze lekko baśniowy. Wywiedziony s p o z a doraźności i aktualności. Jawne elementy przetwarzanego na własny sposób symbolizmu i ekspresjonizmu. Nastrój dziwności i fantastyczności. Naruszenie proporcji. Zestawienie ele-mentów realnych w nierealne układy. Pastelowe barwy, umowne kontury. Celowe chaotyczne ułożenie postaci. Jakbyśmy byli częścią czyichś wspomnień. Snów, rojeń, marzeń i przywidzeń. Detale (okna, meble, zwierzęta, instrumenty) jakby malowane ręką dziecka. Jednoczesność różnych czasów i miejsc (znów – oniryczna metoda kojarzenia i przedsta-wiania). I cały czas rzetelne, choć prze-pełnione lekkością i finezją zmaganie się zamysłu, wyobrażenia i malarskiej materii.
Gałużny lubi malować cyklami (Spotkania, Rozmowy, Listy, Głowy). Różne "tematy". Różne kadry. Różne tony i kontury zjawisk. Myślenie absolutnie poetyckie! Czyli czas ma w sobie rozgałęziające się ścieżki innych czasów. Postaci, przedmioty, napięte skale i proporcje rozmawiają ze sobą językiem tajemnicy. Ale jest to język, którego gramatykę jak byśmy już kiedyś poznali... Cóż z tego, że brzmi inaczej? Że nie przystaje do "mieszczących się w głowie" współczesnych idiolektów?
* * *
Tak proszę Państwa, zostaliśmy zaproszeni do krainy jakichś najpierwszych prawd i praw. Uniesień, uczuć, pożądań i urze-czeń. Potrafił Czesław Gałużny lirycznie
i dramatycznie namalować nam mapę tęsknot. Ten sekretny kod trudnych do ujawnienia metafizycznych głodów, gdzie wspomniana już czułość, pożądanie, cielesność, duchowość i troska łączą się w hipnotyczny intrygujący obraz.
* * *
"Stare miejsce zostało spalone". Oto jesteśmy świadkami próby wypełnienie go żywą i artystycznie wiarygodną sub-stancją.
Maciej Szczawiński
październik 2015 r.
