Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 5-11.04.2020
04.04.2020
18:50:00

Gwiaździarnia Pana Jana 5–11.04.2020 

Na kolejnym spotkaniu z astronomią, na razie wciąż tylko w wersji tekstowej witam stałych i być może nowych Słuchaczy Gwiaździarni Pana Jana. To już trzeci tydzień astronomicznej wiosny – najwyższa więc pora, by zgodnie z prognozami, również w pogodzie okazał się on wreszcie w całości bardziej wiosenny niż zimowy.

W niezmiennym na razie tempie przybywa dnia, a ubywa nocy. W niedzielę, od 6.11 do 19.23, dzień trwa u nas 13 h 12 min, w przyszłą sobotę, od 5.58 do 19.32 już 13 h 34 min, a więc o kolejne 22 min dłużej. W tym czasie również o 2,2° wzrośnie wysokość łuku dziennej wędrówki Słońca po niebie. To dwa główne czynniki wpływające na lepsze z każdym dniem i tygodniem oświetlenie i ogrzewanie naszej półkuli Ziemi przez Słońce, jak na wiosnę przystało. W związku z przypadająca nocą z wtorku na środę pełnią, przez cały ten tydzień noce obficie rozświetla Księżyc. Już nocą z soboty na niedzielę, oświetlony w 86% gości na niebie przez prawie całą noc, w zachodniej części wiosennego gwiazdozbioru Lwa, zachodząc dopiero 10 min przed świtem. Podczas pełni już w centrum konstelacji Panny, wschodzi jeszcze za dnia, prawie 1 h przed zachodem Słońca i znika pod horyzontem również już za dnia, 0,5 h po wschodzie Słońca. Warto zwrócić uwagę na szczególnie duże kątowe rozmiary księżycowej tarczy podczas środowej pełni. Będzie ona bowiem miała miejsce zaledwie 8,5 h po najbliższym w tym roku perygeum, kiedy nasz naturalny satelita zbliży się do Ziemi na niespełna 357 tys. km. Taką sytuację zwykło się nazywać Superksiężycem lub Superpełnią. Zaledwie o 215 km dalsze było marcowe perygeum Księżyca. Do przyszłej soboty wieczorem, oświetlony znów tylko w 80% Księżyc zawędruje w południowe rejony letniej już konstelacji Wężownika, wschodząc dopiero krótko po północy. Ale nawet już w piątek, prawie 3 pierwsze godziny nocy będą bezksiężycowe. 

Ten tydzień jest jednym z ostatnich w tym roku, kiedy maksymalnie długo na wieczornym niebie możemy podziwiać Wenus. Na razie jednak czas jej widoczności kurczy się jeszcze niezauważalnie. Przez prawie cały kwiecień Gwiazda Wieczorna zachodzi dopiero krótko po północy. W niedzielę zachodząca 4 h 36 min po Słońcu, w sobotę zniknie pod horyzontem 4 h 33 min po Słońcu, dopiero 5 min po północy, Z racji dużej i stopniowo wzrastającej jasności, przez cały ten tydzień wędrującą przez zimowy gwiazdozbiór Byka, dostrzec można Wenus wysoko w zachodniej stronie nieba nawet już kwadrans po zachodzie Słońca. Pod koniec kwietnia szybko zacznie skracać się czas jej widoczności, by z końcem maja całkowicie zniknąć z wieczornego, szybko jednak znów pojawiając się na porannym niebie. Ale już teraz, z każdym tygodniem coraz atrakcyjniej przedstawia się planetarny wystrój porannego nieba. W niespełna 20-minutowych odstępach, już 2 h przed świtem wschodzą kolejno Jowisz, Saturn i Mars, goszczące na pograniczu letnich gwiazdozbiorów Strzelca i Koziorożca. Olbrzymy Jowisz i Saturn z każdym tygodniem pojawiają się około 0,5 h wcześniej, Czerwona Planeta dwukrotnie wolniej przyspiesza swoje wschody. 

Potwierdzeniem faktu, że mamy wiosnę, jest obraz wieczornego nieba, na którym już krótko po zmierzchu możemy odnaleźć komplet gwiazd tworzących Wiosenny Trójkąt, gwiezdny symbol tej pory roku. Pierwsza jego gwiazda, gorący biały Regulus z konstelacji Lwa wznosi się już na około 45°, kwadrans przed 22. górując jeszcze 6° wyżej. Jeszcze gorętsza, błękitna Spika (Spica), czyli Kłos Panny, pod koniec zmierzchu wychylająca się dopiero spod południowo-wschodniego horyzontu, góruje około 1.00 po północy. Najjaśniejsza gwiazda Wiosennego Trójkąta, chłodny pomarańczowy Arktur z gwiazdozbioru Wolarza, z początkiem nocy błyszczy już 16° nad wschodnim horyzontem, najwyżej, na blisko 60° wznosząc się krótko przed 2.00 w nocy, gdy cały Trójkąt błyszczy już w południowo-zachodniej stronie nieba. Przez cały ten czas nisko nad horyzontem powoli przemieszcza się najdłuższa z wszystkich konstelacji, rozciągająca się na ponad 100°, niewyróżniająca się zbytnio jasnymi gwiazdami Hydra. Jedynie jej najjaśniejsza gwiazda, pomarańczowy Alfard, nazywana również Sercem Hydry, niemal dorównuje jasnością odległemu 23° na północ od niej Regulusowi z Lwa.  W poniedziałek wieczorem przez centrum Wiosennego Trójkąta przechodzi oświetlony już w prawie 98% Księżyc 1,5 doby przed pełnią, utrudniając lub czyniąc wręcz niemożliwym dostrzeżenie słabszych gwiazd wiosennych konstelacji. 

Pora na zagadkową część naszej Gwiaździarni. Na początek podsumujmy marcowy cykl 5 aż zagadek. Wpłynęło na nie łącznie 112 poprawnych odpowiedzi od 29 Słuchaczek i Słuchaczy. Byli to, w kolejności alfabetycznej imion: Adam, z Tuchomii, Adam z Bielska-Białej, Anna z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Dorota z Żarek-Letniska, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śląskiej. Hanna i Tadeusz z Rudy Śląskiej, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Henryk z Bytomia, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Krystyna z Jaworzna, Magdalena (z ?), Marek z Woźnik, Mariusz z Reńskiej Wsi, Paweł z Kościana, Piotr z Krzanowic, Piotr z Gliwic, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stanisław z Mysłowic, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Wojciech z Żywca. Zygmunt z Brennej. Spośród autorów przynajmniej 3 poprawnych odpowiedzi, tytułem Gwiaździarza Miesiąca Marca uhonorowana została tym razem Pani Krystyna z Jaworzna. Gratulacje! 

Dzisiejszym pytaniem rozpoczynamy cykl kwietniowych zagadek astronomicznych, który podsumujemy na początku maja, przyznając kolejny honorowy tytuł Gwiaździarza Miesiąca komuś z najaktywniejszych Zagadkowiczów. Mam nadzieję, że zadanie nie okaże się zbyt trudne. Ile wynosi, wyrażona w tysiącach kilometrów, różnica między najdalszym apogeum a najbliższym perygeum, czyli największą i najmniejszą odległością Księżyca od Ziemi podczas jego ruchu obiegowego wokół naszej planety? Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl  do czwartku 9 kwietnia. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne wydanie Gwiaździarni za tydzień.              



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA