W poniedziałek poznamy laureatów 8. edycji wojewódzkiego konkursu Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie, któremu patronuje Radio Katowice.
Co roku uczniowie szkół przygotowują prace, w których opowiadają historie żołnierzy niezłomnych, niekiedy całych oddziałów. Czy prace wciąż zaskakują? Z organizatorką konkursu, europosłanką Jadwigą Wiśniewską rozmawia Łukasz Łaskawiec.
Gościem Radia Katowice jest europosłanka Jadwiga Wiśniewska. Dzień dobry pani poseł.
Dzień dobry panie redaktorze. Witam radiosłuchaczy.
Pani poseł dzisiaj poniedziałek, ale w środę, pojutrze obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Pani od ośmiu lat organizuje Wojewódzki Konkurs „Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie”. Biorą w nim udział uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Tych zgłoszeń chyba z roku na rok jest coraz więcej?
Tak, rzeczywiście zainteresowanie konkursem z roku na rok wzrasta. W tym roku odnotowałam rekordową liczbę zgłoszeń, bo do mojego biura przysłano 552 prace ze 157 szkół z całego województwa śląskiego. Patrząc ogólnie przez pryzmat tych ośmiu lat, to tych prac już zgłoszono ponad 2,5 tys.
Dzisiaj odbędzie się gala finałowa. Poznamy zwycięzców. Czy po tylu latach organizowania konkursu wpływają takie prace, które jeszcze w jakiś sposób panią zaskakują? Są jakieś nowe ujęcia tego tematu? Trudnego.
Młodzież mamy niezwykle kreatywną. Odważnie mierzy się z tematem. Podejmuje ten temat wykorzystując różne formy przekazu, bo to nie tylko są wywiady, animacje komputerowe, ale też powstają piosenki, prezentacje. Bardzo dla mnie wzruszającą pracą była rozmowa z ostatnim żołnierzem wyklętym z powiatu zawierciańskiego, z panem porucznikiem Mieczysławem Rosołem pseudonim „Wąsik”, który zmarł 16 lutego tego roku w wieku 102 lat. Właśnie to w jakich bardzo skromnych on warunkach żył, jak pięknie potrafił opowiadać o historii Polski, o swojej obecności w tej historii, to naprawdę było bardzo wzruszające. To zderzenie młodej dziewczyny w rozmowie z tak dojrzałym człowiekiem, to robi naprawdę bardzo duże wrażenie. Ale też na przykład w tym roku po raz pierwszy pojawia się w konkursie, przywrócona jest pamięć, pani Stanisławy Golec, sanitariuszki, łączniczki z oddziału „Bartka”, o której pisze Antonina Romanowicz z Sosnowca. Bardzo dużo prac jest takich, które opisują historie rodzinne. Tak na przykład czyni Mateusz Stańczyk z Katowic, który przywraca pamięć o pułkowniku Bernardzie Adamieckim, czy Joasia Szczurek z Bytomia, która z kolei opisała historię swojego stryjecznego pradziadka Ryszarda Chmielewskiego. Młodzież wykonuje pracę naprawdę tytaniczną, bo przywraca, przywołuje do pamięci bohaterów ze swojego sąsiedztwa, ludzi których losy do tej pory nie były opisane i nie były udokumentowane. Myślę, że ten walor naukowy tego konkursu, który odbywa się przecież pod patronatem Instytutu Pamięci Narodowej który zaprosiłam do współpracy, ma ten wielki walor naukowy i historyczny.
Dlaczego tak ważne jest, w obecnych czasach, wśród młodych ludzi pielęgnowanie pamięci o żołnierzach niezłomnych, żołnierzach wyklętych?
W tym roku ta rekordowa liczba prac, ponad pół tysiąca, jest efektem tej barbarzyńskiej agresji rosyjskiej, pełnoskalowej wojny na Ukrainie. Myślę, że to jest przyczyna, bo tak naprawdę na naszych oczach historia zatoczyła koło. Czasy się zmieniają ale, jak widać, istota agresywnego rosyjskiego imperializmu niestety pozostaje wciąż niezmienna. Dlatego kiedy patrzymy tak historycznie na to co się dzieje na Ukrainie, to patrzymy również przez pryzmat naszej polskiej historii, bo przecież żołnierze wyklęci nie złożyli broni po II wojnie światowej tylko stanęli do nierównej walki z sowieckim okupantem. Jak patrzymy na to co dzieje się na Ukrainie, to przecież te zakusy rosyjskiego imperializmu, jak widać, są niezmienne i wciąż żywe. Dlatego myślę, że tak duże w tym roku zainteresowanie nie tylko konkursem „Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie”, ale również „Biegiem wilczym tropem”, który organizuję, też jak co roku, po raz kolejny w Myszkowie. Ja myślę, że to będzie największy bieg w województwie śląskim bo naprawdę mamy rekordową również liczbę zgłoszeń.
I ten bieg jest związany również z Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Jego trasa jest symboliczna, długość trasy.
Tak, 1963 metry. To jest data zamordowania „Lalka” - żołnierza wyklętego, w 1963 roku. Musimy być świadomi, że tyle lat po wojnie jeszcze żołnierze wyklęci byli mordowani, żołnierze drugiej konspiracji, którzy nie złożyli broni i stanęli do tej nierównej walki, ale przecież te walki nie toczyły się w takiej szerokiej skali. Żołnierze niezłomni byli prześladowani przez sowiecki, komunistyczny aparat władzy w Polsce, tak jak prześladowane były ich rodziny. Wszyscy, całe rodziny doświadczały tych prześladowań. Najczęściej ci ludzie żyli w bardzo skromnych warunkach. Nie mogli liczyć na dobrą pracę. Ich dzieci miały trudności z dostaniem się na studia. Tak jak na przykład pan „Wąsik” -pan porucznik Mieczysław Rosół z powiatu zawierciańskiego pseudonim „Wąsik”- mówię o tym wielkim wzruszeniu dlatego, że kiedy przyjechaliśmy do niego przed świętami ze świąteczną paczką, to proszę mi wierzyć, warunki w których żył były niezwykle skromne. Ci ludzie byli prześladowani przez całe swoje życie w czasie PRL-u a mordy na nich były wykonywane. Oficjalnie zarejestrowanym, niby ostatnim, ten mord w 1963 roku, stąd długość trasy 1963 metry.
Bieg wilczy w Myszkowie 5 marca w niedzielę a święto Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych w środę 1 marca.
Tak. Ten dzień został ustanowiony z inicjatywy Ś.P. prezydenta prof. Lecha Kaczyńskiego. Jestem przekonana, że właśnie to przywracanie z niepamięci żołnierzy wyklętych, tak naprawdę na dużą skalę, zaczęło się od tego ustanowienia Narodowego Dnia Pamięci o Żołnierzach Wyklętych. Inicjatywę ustawodawczą pan prezydent zgłosił do Sejmu pod koniec lutego 2010 roku. Wszyscy pamiętamy co stało się 10 kwietnia 2010 roku.
Pani poseł i tutaj musimy zakończyć naszą rozmowę, czas niestety dobiega końca. Moim i państwa gościem o poranku w Radiu Katowice była europosłanka Jadwiga Wiśniewska. Bardzo dziękuję za rozmowę.
Dziękuję uprzejmie. Życzę dobrego dnia.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
