20 czerwca po raz drugi obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich, ustanowiony przez Sejm w 2022 roku.
Święto upamiętniające trzy powstania śląskie i bohaterów tamtych dni uczczono uroczystym apelem, który odbył się pod Pomnikiem Powstańców Śląskich w Katowicach. Wzięły w nim udział delegacje rządowe, a także władze wojewódzkie. Złożono kwiaty, odśpiewano także hymn oraz Rotę.
Jak mówi wojewoda śląski Jarosław Wieczorek, to święto, to okazja do przypomnienia, że historia potoczyłaby się inaczej, a data tego święta jest symboliczna.
— Święto obchodzimy 20 czerwca, w rocznicę objęcia części Górnego Śląska przez Rzeczpospolitą w 1922 r. To był teren nie za duży, ale wobec rolniczej części Rzeczpospolitej kluczowy — mówi profesor Grzegorz Bębnik z katowickiego IPN-u.
Ustawę o ustanowieniu 20 czerwca Narodowym Dniem Powstań Śląskich prezydent Andrzej Duda podpisał 7 czerwca 2022 r. w Katowicach.
— Długo czekaliśmy na ustanowienie Narodowego Dnia Powstań Śląskich i należą się za to wyrazy podziękowania — tak o święcie powiedział na antenie Radia Katowice prezydent Katowic Marcin Krupa. — To docenienie starań Ślązaków o przyłączenie części Górnego Śląska do Polski
— To ważny akcent dla nas Ślązaków — ocenił prezydent Katowic.
Wreszcie po tylu latach mieszkańcy doczekali się upamiętnienia tego ważnego elementu w historii całej Polski.
Święto honoruje uczestników trzech powstań śląskich, którzy w latach 1919-1921 wywalczyli przyłączenie części Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej. Losy Górnego Śląska, po latach zaborów i przynależności do Prus, zamieszkanego przez ludność polską i niemiecką, ważyły się od uzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. W okresie formowania się naszej państwowości, czyli w latach 1919-1921 wybuchły tam trzy powstania. Były spowodowane rozczarowaniem ludności polskiej plebiscytem w sprawie granic tego regionu, zarządzonym w traktacie wersalskim, kończącym I wojnę światową. W wyniku III powstania Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla nas podziale Śląska. Z terenu objętego plebiscytem do Polski przyłączono 29 procent obszaru i 46 procent ludności.
101 lat temu, 20 czerwca 1922 roku, na Śląsk wkroczyły oddziały Wojska Polskiego na czele z generałem Stanisławem Szeptyckim. Na moście w Szopienicach, obecnie dzielnicy Katowic, witały ich rzesze ludzi, wśród nich wojewoda śląski Józef Rymer oraz Wojciech Korfanty, przywódca III powstania śląskiego .
Trzy powstania śląskie udokumentowały na zawsze przynależność tych ziem do Polski i pozostały w pamięci kolejnych pokoleń. Celem powstańców była właśnie polskość Śląska
I powstanie śląskie wybuchło w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku, trwało do 24 sierpnia. W walkach wzięło udział około 23 tysiące powstańców, którzy stawili opór 55 tysiącom żołnierzy niemieckich. Powstanie objęło kilka powiatów, między innym katowicki, pszczyński i tarnogórski. Uczestnik i zarazem jeden z dowódców zrywu Józef Termin mówił, że mimo słabego uzbrojenia powstańców i w konsekwencji upadku zrywu, Ślązacy zamanifestowali swoją polskość.
II powstanie trwało od 19 do 25 sierpnia 1920 roku i udaremniło Niemcom plany siłowego zagarnięcia Górnego Śląska. Pokazało także bohaterstwo i patriotyzm Polaków oraz ich nieustępliwość wobec wroga. 24 sierpnia 1920 roku Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa ogłosiła rozwiązanie niemieckiej policji i powołała Policję Plebiscytową, zwaną też "Policją Górnego Śląska", o polsko-niemieckim składzie.
Ostatnie III, najdłuższe i zwycięskie powstanie śląskie, na czele którego stanął Wojciech Korfanty, trwało ponad dwa miesiące, od 2 maja do 5 lipca 1921 roku. W walkach wzięło udział około 60 tysięcy Polaków, poległo około 2 tysięcy. Determinacja powstańców była tak silna, że mimo ponoszonych ofiar i strat, niektórzy brali udział w trzech zrywach. Po ustaniu walk powstańczych Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Na obszarach przyłączonych do Polski znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni oraz 9 z 14 stalowni.
16 lipca 1922 roku w Katowicach odbyła się uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską przez symboliczne przejęcie ziemi śląskiej przez rząd Rzeczpospolitej. Podpisano Akt Objęcia Górnego Śląska przez Polskę. W sierpniu wizytę na Górnym Śląsku złożył naczelnik państwa marszałek Józef Piłsudski. Odwiedził kilka miast i odznaczył zasłużonych dla sprawy śląskiej. We wrześniu 1922 roku odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii śląskiej gwarantowała ustawa konstytucyjna.
Autorzy: Ewelina Kosałka-Passia, Łukasz Łaskawiec, Joanna Opas /rs/
