Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak jak języka obcego np. angielskiego, francuskiego czy hiszpańskiego. Na lekcje a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej nauczycielki, językoznawczyni prof. Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki.
Tytuł: Co ôblykŏsz? Co mŏsz ôbleczōne?
J: O, Iwōna fajnie dzisioj wyglōndŏsz.
I: Ty tyż.
J: Piyknie gŏdŏsz już nasze „y". Fest żech jest tymu rada.
I: Fest znaczy bardzo?
J: Ja! A poradzisz Ty pedzieć, co mŏsz ôbleczōne?
I: Jŏ? Ôbleczōne? Ja myślałam, że ôblekać można pościel.
J: Acha! Widzisz – to taki „fałszywy przyjaciel tłumacza" – mogymy pedzieć „fałszywy kamrat tumacza". Po polsku „oblekasz pościel", po ślōnsku ôblykŏsz tyż ubrania na sia abo na kogoś.
I: Acha! Zapamiętam. To znaczy: zapamiyntōm :)
J: Super! To co mŏsz ôbleczōne?
I: Hmm. Mam sukienkę, czyli...
J: ...czyli szaty. Ale pamiyntej: mōm szaty.
I: Mōm szaty. I mōm :) eee... łańcuszek?
J: Keta.
I: Ja, ja. Keta.
J: A co mŏsz na nogach? Take fajne czyrwōne?
I: To? Buty.
J: Strzewiki [szczewiki]. O, z jakim wielgim abzacym!
I: Strzewiki [szczewiki] z abzacym to buty z obcasem?
J: Ja! To terŏzki cołke Twoje ôbleczynie.
I: Mam, nie nie – mōm ôbleczōne: szaty, czyrwōne strzewiki [szczewiki] z abzacym i mōm keta :). A
Ty? To niy sōm szaty, to takie półszaty.
J: To je kecka. Mōm zielōno keckã w kwiŏtki.
I: A u góry? Nad keckōm?
J: To je jakelka.
I: Acha! Twoja jakelka je biołŏ. Dobrze?
J: Bardzo dobrze. A jake mōm strzewiki?
I: Mŏsz strzewiki [szczewiki] czŏrne, ale bez abzaca. Ja?
J: Ja, dyć. To jeszcze rŏz. W co jŏ je ôbleczōnŏ?
I: Tyś je ôbleczōnŏ w zielōno keckã w kwiŏtki, bioło jakelkã i czŏrne strzewiki [szczewiki] bez abzaca. A powiedz mi: Krzysiek, tyn facet co nŏs nagrywŏ, tyż mŏ jakelka? W kratkę...
J: Niy. Ôn mŏ hymdã. U chopa to je hymda. Ôn mŏ kraciato hymdã. Powtarzej!
I: Ôn mŏ kraciato hymdã. Acha! I mŏ czŏrne strzewiki [szczewiki].
J: Brawo!!! A miyndzy hymdōm a strzewikami?
I: Eee, no, spodnie...
J: Galŏty i pod galŏtami zoki – to je to, co mŏ na nogach w butach. Gŏdej, jak ôn je ôbleczōny?
I: Mŏ kraciato hymdã, czŏrne galŏty, czŏrne strzewiki [szczewiki]. I mŏ zoki, ale jakie? Niy wiym, bo niy widzã!
J: To mŏsz na zadanie domowe – idź do niego i niych Ci pokŏże, jake mŏ zoki. Abo sie go spytej. Baj!
GRAMATYKA
Moja droga, dziś mówiłyśmy o nazwach ubrań – poznałaś podstawowe nazwy ubrań żeńskich i męskich. Poznałaś też wyraz ôblykać w jego szerszym znaczeniu. Oblec istniało w prasłowiańszczyźnie. Weszło do różnych jezyków słowiańskich. W języku polskim jego znaczenie się zwęziło i dziś dotyczy tylko pościeli. W języku śląskim zachowało swój pierwotny zakres – i znaczy nadal odziewać cokolwiek: od człowieka przez pościel po choinkę. Stąd też po śląsku ubranie nazywamy: ôbleczynie, ôblyczka. Taką sytuację, że w pokrewnych językach wyrazy mają całkiem lub nieco odmienne znaczenie, nazywa się „fałszywymi tłumaczami (a po naszymu może być kamratami) tłumacza".
Nowy cykl audycji w Radiu Katowice. Iwona Kwaśny, dziennikarka, Zagłębiaczka, postanowiła uczyć się śląskiego, ale tak, jak języka obcego. Na lekcje, a w zasadzie na "Korki ze śląskiego" zapisała się do znakomitej profesorki, językoznawczyni Jolanty Tambor z Uniwersytetu Śląskiego, dla odmiany rodowitej Ślązaczki. Co tydzień inna lekcja i inny temat, do którego dołączamy tekst dialogu i instrukcję gramatyczną, w opracowaniu prof. Jolanty Tambor. Audycje realizuje Krzysztof Kiczek.
