Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 31-06.02.2021
31.01.2021
08:00:00

Dopiero co wkraczaliśmy w drugi miesiąc zimy, a teraz Słońca przychodzi nam pogodzić się z tym, że mija już połowa zimy. W środę 3 marca o godz. 22.50 tegoroczna zima osiąga bowiem swój półmetek. 


W tym tygodniu nadal obserwujemy najszybsze w roku tempo wydłużania się dni i skracania nocy. W Katowicach niedzielny dzień, od wschodu Słońca o godz. 7.20 do zachodu o 16.36 trwa 9 h 16 min, w sobotę 6 lutego o kolejne 20 min dłużej, od 7.10 do 16 46, czyli 9 h 36 min. W tym czasie wysokość łuku dziennej drogi Słońca wzrasta z 22,5° do 24,3° i z końcem tygodnia Słońce góruje już 8° wyżej niż na początku zimy. Podczas wciąż długich nocy, po odjęciu w sumie 70 min zmierzchu i świtu cywilnego, nadal mamy jeszcze prawie 13,5 h dostatecznie ciemnego nieba, by obserwować jaśniejsze gwiazdy i inne obiekty astronomiczne. 

Podobnie jak w poprzednim, w tym tygodniu również brak na niebie szczególnie atrakcyjnych zjawisk. Przez niespełna 0,5 h po zmierzchu, mamy jeszcze pewne szanse dostrzeżenia kilka stopni ponad zachodnim horyzontem, szybko tracącego swą jasność Merkurego, w sobotę 6 lutego już ponad 30-krotnie ciemniejszego niż tydzień wcześniej. Zaledwie 6 dni po maksymalnej wschodniej elongacji w niedzielę 24 stycznia, Merkury rozpoczął ruch wsteczny, tym samym zapoczątkowując kreślenie zamaszystej pętli na pograniczu gwiazdozbiorów Wodnika i Koziorożca. Do bardziej naturalnego ruchu prostego, a więc w kierunku z zachodu na wschód, Merkury powróci już 20 lutego, kiedy ponownie dość jasny, pojawiać się będzie niespełna 0,5 h przed świtem cywilnym. Krótko po zmierzchu, 57° ponad naszym horyzontem góruje, o 20% ciemniejszy niż przed tygodniem, Mars, zachodzący około 1h po północy. Niespełna 0,5 h przed Marsem góruje również Uran, którego przez lornetkę bez trudu powinniśmy dostrzec 7° na prawo, czyli na zachód od Czerwonej Planety. Również, jeszcze 7-krotnie ciemniejszy od Urana Neptun, gości na wieczornym niebie, zachodząc około 2,5 h po zmierzchu i za pomocą dobrej lornetki lub amatorskiego teleskopu, możemy próbować go odnaleźć na pograniczu konstelacji Wodnika i Ryb, nie wcześniej jednak niż 1 h po zachodzie Słońca. 

Oprócz wymienionych planet, dzięki jej dużej jasności, jest również szansa zaobserwowania, wschodzącej niespełna 0,5 h przed Słońcem Wenus. W sobotę rano Wenus znajdzie się w bliskiej koniunkcji z Saturnem, jeśli jednak nawet uda się jeszcze tego ranka dostrzec wschodzącą dopiero 20 min przed Słońcem Wenus, to oddalonego od niej na zaledwie 0,4°, 60-krotnie ciemniejszego Saturna nie ma już szans.

Malejący po pełni w ubiegły czwartek Księżyc, w tym tygodniu wędruje od wschodnich krańców gwiazdozbioru Lwa, przez Pannę, Wagę i Skorpiona, aż do południowych rejonów konstelacji Wężownika. W czwartek wieczorem, 2° ponad najjaśniejszą gwiazdą konstelacji Wagi, Zubenelgenubi, można zobaczyć błyszczący lewą połową swej tarczy Księżyc w ostatniej kwadrze. Na drodze naszego naturalnego satelity nie ma tym razem ani jednej planety, więc podobnie jak w poprzednim, również w tym tygodniu brak koniunkcji Księżyca z planetami. Za to szczególna ich obfitość czeka nas w następnym tygodniu, gdy będzie aż 5 koniunkcji Księżyca z planetami, a także 2 wzajemne koniunkcje planet, niestety niemal wszystkie niewidoczne na nocnym niebie. 

Wracając do obecnego tygodnia, przyjrzyjmy się gwiezdnemu wystrojowi nocnego nieba w tych dniach. Tuż po cywilnym zmierzchu, pod zachodni horyzont zanurza się Altair z konstelacji Orła, najniższa gwiazda Trójkąta Letniego, więc wraz z półmetkiem zimy, z nocnego nieba zaczyna znikać ten gwiezdny symbol dawno minionego lata. Niemal dokładnie po przeciwnej stronie nieba w komplecie gości już Zimowy Sześciokąt. Wschodzący jako ostatni Syriusz, najjaśniejsza gwiazda Sześciokąta, błyszczy kilka stopni nad południowo-wschodnim horyzontem. Około 50° ponad południowo-zachodnim horyzontem wciąż w komplecie świeci, nie tak jasny jak inne gwiezdne symbole pór roku, Jesienny Kwadrat Pegaza, zaczynający zanurzać się pod horyzont dopiero kwadrans po 21.00. Godzinę wcześniej najwyżej wznosi się Zimowy Sześciokąt, z górującymi 30°–47° ponad południowym horyzontem 7 gwiazdami efektownego gwiazdozbioru Oriona i sięgającą niemal zenitu Kapellą z konstelacji Woźnicy. W tym samym czasie o północny horyzont niemal ociera się, jedyna niezachodząca u nas nigdy gwiazda Letniego Trójkąta, Wega z konstelacji Lutni, a na północnym-wschodzie, około 35° nad horyzont wznosi się, jakby stojący na dyszlu, Wielki Wóz, 7 najjaśniejszych gwiazd obszernego gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy.

Pod koniec nocy Wielki Wóz odnajdziemy już w zachodniej części nieba, wznoszący się na 65° nad horyzont. Jeśli przedłużymy na południe linię łukowato zakrzywionego dyszla Wiekiego Wozu, 30° od jego końca, napotkamy bardzo jasną, zerowej wielkości gwiazdowej, pomarańczową gwiazdę Arktur z konstelacji Wolarza. Przesuwając się tym samym łukiem o kolejne 30° na południe, trafimy na 2,5-krotnie ciemniejszą od Arktura, 1. wielkości gwiazdowej Spikę, nazywaną również Kłosem Panny. W tym samym czasie, dokładnie na zachodzie, niespełna 15° ponad horyzontem zobaczymy jeszcze jedną jasną gwiazdę, nieznacznie ciemniejszego od Spiki Regulusa, najjaśniejszego w konstelacji Lwa. Te trzy jasne gwiazdy wytyczają wierzchołki jeszcze jednego, najobszerniejszego z gwiezdnych trójkątów, Trójkąta Wiosennego, symbolu bliższej już, po półmetku zimy, niż dalszej wiosny. W astronomicznej zagadce sprzed tygodnia pytaliśmy o, nazywaną również wręcz Gwiazdą Wiosenną, najjaśniejszą gwiazdę Trójkąta Wiosennego. Z jednym wyjątkiem, otrzymaliśmy wyłącznie poprawne odpowiedzi, że gwiazdą tą jest Arktur. 

Zanim padnie kolejne pytanie, podsumujmy cały cykl 4 styczniowych zagadek. Otrzymaliśmy na nie łącznie 98 poprawnych odpowiedzi od 26 Słuchaczek i Słuchaczy. Oto oni, w kolejności alfabetycznej imion: 

Adam z Tuchomii, Adam z Bielska-Białej, Anna z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śląskiej, Hanna i Tadeusz z Rudy Śląskiej, Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Marek z Woźnik, Mariusz z Reńskiej Wsi, Paweł z Kościana, Piotr z Gliwic, Piotr z Krzanowic, Piotr z Wisły, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Wojciech z Żywca, Zygmunt z Brennej. 

Spośród 25 autorów co najmniej 3 poprawnych odpowiedzi. do tytułu Gwiaździarza Miesiąca Stycznia wytypowany został Pan Franciszek z Kaczyc. Gratulacje! 

Pora na pierwszą lutową zagadkę. W najbliższą środę mija 55 lat od pierwszego miękkiego lądowania sondy kosmicznej na powierzchni Księżyca. Oto pytanie: jaką nazwę nosiła ta sonda i jak długo trwał jej lot w kierunku Księżyca? Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 4 lutego. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana, jak zwykle za tydzień. 



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA