Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 07-13.02.2021
06.02.2021
17:58:00

Za nami już ponad połowa zimy: nocą z minionej środy na czwartek tegoroczna zima osiągnęła półmetek i teraz od wiosennej równonocy dzieli nas mniej czasu niż od zimowego przesilenia. Jak na luty przystało, pogodę mamy jednak w tym tygodniu bardziej zimową niż wiosenną i więcej pochmurnego niż czystego nieba.


Przez ten tydzień przybywa nam kolejne 20 min dnia. W Katowicach w niedzielę 7 lutego Słońce wędruje ponad horyzontem 9 h 39 min, od godz. 7.09 do 16.48, w prawdziwe południe o 11.58 wznosząc się na 24,6° ponad nasz horyzont. W kończącą omawiany tydzień sobotę 13 lutego, od godz. 6.59 do 16.58, dzień potrwa już 9 h 59 min, a w przypadające również 2 min przed zegarowym prawdziwe południe wzniesie się na 26,5°, a więc o prawie 2° wyżej. W sobotę dzień będzie już o 1 h 57 min dłuższy od tego najkrótszego, dnia zimowego przesilenia, ale jeszcze o 6 h 21 min krótszy niż podczas letniego przesilenia, od którego dzieli nas jeszcze 4,5 miesiąca. Również wysokość łuku dziennej wędrówki Słońca po niebie, chociaż już o ponad 10° większa od tej z początku zimy, to wciąż jeszcze o prawie 37°, a więc niemal 2,5-krotnie, niższa niż w pierwszym dniu astronomicznego lata. 

W tym tygodniu ma miejsce cała seria koniunkcji, w tym 5 koniunkcji Księżyca z planetami i 2 wzajemne koniunkcje planet, wszystkie ciągu zaledwie 3,5 doby. Koniunkcje Księżyca zbiegają się jednak w czasie z jego nowiem, który przypada w czwartek wieczorem, zatem zachodzą w bliskości Słońca, gdzie obecnie również przebywa kilka planet, które tym samym są niedostępne do obserwacji nocą. Nie zobaczymy więc również przypadającej w środę po południu koniunkcji oświetlonego w 2% Księżyca ze wschodzącym o świcie Saturnem, ani nawet kolejno, 0,5 h przed i 0,5 h po północy z środy na piątek, świecącego już tylko 1% swej tarczy Księżyca ze wschodzącymi kwadrans przed Słońcem Wenus i Jowiszem. W czwartek rano 12 h przed nowiem, zaledwie 6° od Słońca, Księżyc mija na swej drodze Merkurego. Paradoksalnie, spore są szanse obserwacji zbliżenia Księżyca do Neptuna przed przypadającą w sobotę 1,5 h przed północą ich koniunkcją. Nieco wcześniej, około 18.00, z końcem zmierzchu żeglarskiego, gdy Słońce będzie już 12° pod horyzontem, na niebie wystarczająco już ciemnym dla dostrzeżenia Neptuna, 6° ponad zachodnim horyzontem błyszczeć będzie malowniczo 4%, wąski sierp Księżyca, zaś 4° wyżej, przez dobrą lornetkę mamy szansę odnaleźć słabe światełko Neptuna. Również nieosiągalne są dwie koniunkcje Wenus, kolejno z Jowiszem w czwartek wieczorem i z Merkurym w sobotę rano. Nawet bardzo jasnej, jednak wschodzącej około kwadransa przed Słońcem Wenus, raczej nie mamy już szansy dostrzec, a co dopiero 6-krotnie słabiej świecącego Jowisza, czy jeszcze 90 razy ciemniejszego Merkurego. 

Niestety, aż 4 planety goszczą zbyt blisko Słońca by móc cieszyć się ich widokiem na nocnym niebie. W kolejnych tygodniach sytuacja będzie stopniowo poprawiać się. Z końcem tego miesiąca Saturn pojawiać się będzie na porannym niebie 1 h, a Jowisz 3 kwadranse przed wschodem Słońca. Po przeniesieniu się Wenus na wieczorne niebo, zobaczymy ją najwcześniej w połowie kwietnia, krótko przed końcem cywilnego zmierzchu, a jeszcze przed końcem kwietnia pojawi się Merkury, rozpoczynając najlepszy w tym roku okres widoczności, do około 2,5 h w połowie maja. Obie te planety wewnętrzne efektownie zaczną ten okres wzajemną koniunkcją wieczorem 25 maja. Oczekując powrotu tylu planet na nocne niebo, po kilkumiesięcznej nieobecności, tym niecierpliwiej będziemy wyczekiwać wiosny, do której już coraz bliżej niż dalej. 

Na razie, na wieczornym niebie nadal dominują zimowe konstelacje. Krótko po zmierzchu, 58° nad horyzontem góruje Mars w granicznym między jesiennym a zimowym niebem gwiazdozbiorze Barana. Pół godziny później, na 64° wznosi się pierwszy wyraźny element zimowego nieba, usytuowana blisko zachodniego krańca gwiazdozbioru Byka, efektowna gromada gwiazd Plejady, w słowiańskiej tradycji nazywana Kwoczką z Kurczętami. Godzinę po Plejadach góruje druga powszechnie znana otwarta gromada gwiazd, bardziej rozproszone Hiady, zwane dawniej Dżdżownicami, których układ gwiazd wyobraża kształt głowy Byka. Na tle Hiad błyszczy najjaśniejsza gwiazda konstelacji Byka, pierwszej wielkości gwiazdowej czerwony Aldebaran, pierwsza gwiazda Zimowego Sześciokąta. Około 20 min przed godz. 20.00 niemal równocześnie górują kolejne dwie, zerowej wielkości, białe gwiazdy tego obszernego zimowego asteryzmu: na 88° wznosi się Kapella z gwiazdozbioru Woźnicy, a 31,5° ponad horyzontem błyszczy najjaśniejsza gwiazda Oriona, Rigel. Krótko po 21.00, na 20° wznosi się górujący właśnie, minus 1. wielkości gwiazdowej biały Syriusz z gwiazdozbioru Wielkiego Psa, najjaśniejsza gwiazda całego nieba, najniżej położony wierzchołek Sześciokąta. Ostatnie 2 jego wierzchołki najwyżej wznoszą się niemal równocześnie: o 22.00 nieco ciemniejszy żółty Procjon z gwiazdozbioru Małego Psa, a kilka minut po nim, jeszcze nieco ciemniejszy od Procjona, pomarańczowy Polluks, jaśniejszy z pary gwiazd dominujących w gwiazdozbiorze Bliźniąt. 

Powracając jeszcze do wcześniejszych wieczornych godzin, około 20.00 na zachodzie nisko już nad horyzontem dostrzec można 4 gwiazdy Jesiennego Kwadratu, a dokładnie po przeciwnej stronie nieba niemal w komplecie już pierwszy wiosenny gwiazdozbiór Lwa, z charakterystycznym trapezem najjaśniejszych gwiazd, pośród których dominuje pierwszej wielkości gwiazdowej Regulus, pierwsza gwiazda Wiosennego Trójkąta, który w komplecie zobaczymy dopiero kwadrans przed 23.00, gdy spod horyzontu wychyli się najniższa jego gwiazda, 1. wielkości błękitna Spika z konstelacji Panny. 

Najwyższa pora na zagadkową część Gwiaździarni. Przed tygodniem pytaliśmy o pierwszą sondę, która bezpiecznie wylądowała na powierzchni Księżyca. Była to oczywiście radziecka bezzałogowa Łuna 9, której lot, od startu 31 stycznia 1966 roku o godz.11.42 czasu uniwersalnego, do lądowania 3 lutego o godz. 18.44, trwał 3 doby 7 h i 2 min. 

A oto dzisiejsze pytanie. O ile różni się od czasu uniwersalnego nasz czas zimowy, a o ile czas letni? Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 11 lutego. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA