Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 09-15.04.2023
08.04.2023
16:11:00


Pod względem pogody, niestety przed nami kolejny tydzień tylko teoretycznie wiosenny i w takiej, może nawet bardziej jesiennej aurze, przychodzi nam znów obchodzić Wielkanoc.


Choć nieco cieplejszy w porównaniu z poprzednim, ten tydzień zapowiada się jako pochmurny i deszczowy, więc być może nie będziemy mieli żadnej okazji by spojrzeć w nocne niebo. Jedno co pewne, to kolejne wydłużenie w tym czasie dnia i skrócenie nocy. W Katowicach, w Wielkanocny poranek 9 kwietnia Słońce wschodzi o godz. 6:02, zaś zachodzi o 19:30, dzień trwa więc 13 h 28 min, a w prawdziwe południe, o godz. 12:46 Słońce wznosi się na 47,3° ponad horyzont. W sobotę 15 kwietnia, od godz. 5:49 do 19:39 Słońce wędruje ponad horyzontem 13 h 50 min, czyli o kolejne 22 minuty dłużej, a o 12:44, góruje na wysokości 49,5°, znów o 2,2° wyżej. To ostatni tydzień wędrówki Słońca w granicach gwiazdozbioru Ryb, w którym zawarty jest niemal w całości zodiakalny znak Barana. Dopiero w połowie przyszłego tygodnia Słońce rozpocznie 25-dniową wędrówkę przez gwiazdozbiór Barana. 

Po pełni w ubiegły czwartek, ten tydzień z oświetloną jeszcze w niemal 92% tarczą, Księżyc rozpoczyna w centrum gwiazdozbioru Wagi, również w czwartek w środku dnia osiągając ostatnią kwadrę. Po przejściu liczącego 15° odcinka swej trasy na tle gwiazdozbioru Skorpiona, 11° na tle Wężownika, 32° w Strzelcu i 27° w granicach Koziorożca, w sobotę wieczorem dotrze do kolejnej zodiakalnej konstelacji Wodnika, z tarczą oświetloną już tylko w 22%. Na całej tej trasie Księżyc nie spotka żadnej z jasnych planet, nocą z czwartku na piątek mijając jedynie Plutona, od 17 lat zaliczanego do grupy planet karłowatych. Trwająca 10 dni kwietniowa seria spotkań Księżyca z planetami, rozpocznie się dopiero od przyszłej niedzieli, dość bliską koniunkcją z Saturnem, a zakończy koniunkcją z Marsem. To skutek obserwowanego od wielu tygodni skupienia wszystkich planet na stosunkowo niedługim dystansie, obecnie od Wodnika do Bliźniąt, liczącym 125°. 

W środku obecnego tygodnia, na wieczornym niebie, krótko po zmierzchu cywilnym, w zachodniej części nieba odnajdziemy cztery planety. Najbliżej horyzontu, zachodzący 2 h po Słońcu dość jasny Merkury, 2° wyżej 180-krotnie ciemniejszy Uran, prawie 2-krotnie wyżej najjaśniejsza z nich Wenus i,  jako ostatni, zachodzący 2,5 h po północy, 120 razy ciemniejszy od Wenus Mars. Po 2 godzinach bez planet, dopiero niespełna godzinę przed świtem, na wschodzie pojawia się, jasnością dorównujący Marsowi Saturn. Jedyną planetą, której nie dojrzymy w najbliższe noce jest Jowisz, tuż po północy z wtorku na środę osiągający koniunkcję ze Słońcem, a to oznacza, że mino dużej jasności, praktycznie przez blisko miesiąc jest niewidoczny. 

Na szczególną w tym tygodniu uwagę zasługuje Merkury, którego najlepsze w całym roku warunki wieczornej widoczności mamy właśnie w tym tygodniu, w związku z przypadającą we wtorek wieczorem maksymalną wschodnią elongacją, czyli oddaleniem na blisko 20° na wschód od Słońca. Przypomnijmy, że takie zjawisko dotyczy jedynie planet dolnych, czyli krążących bliżej Słońca niż nasza planeta, a więc Wenus i Merkurego. Pod koniec maja Merkury znajdzie się w podobnej konfiguracji, ale 25° na zachód od Słońca; w ciągu całego roku ma miejsce 6 elongacji Merkurego. W przypadku Wenus podobne sytuacje zaobserwujemy z początkiem czerwca, 45° na wschód oraz w ostatniej dekadzie października, gdy oddali się o 46° na zachód od Słońca. Mając zwykle niewiele w roku okazji na zaobserwowanie Merkurego na wieczornym lub porannym niebie, krótko po zmierzchu lub przed świtem, jedynie licząc na nieco bezchmurnego wieczornego nieba, mamy szansę dostrzeżenia tej planety tym razem. 

W gwiezdnym wystroju nieba niewiele zmienia się z tygodnia na tydzień. Podobnie, krótko po zmierzchu niebo podzielone jest pomiędzy błyszczące nad południowo-zachodnim horyzontem konstelacje Zimowego Sześciokąta i widoczne już w komplecie gwiazdy wznoszącego się na południowym wschodzie obszernego Trójkąta Wiosennego, którego najjaśniejszą gwiazdą jest Arktur, czyli alfa Wolarza, całkiem słusznie nazywana również wprost Gwiazdą Wiosenną. Pod względem powierzchni zajmujący 13. pozycję wśród wszystkich 88 konstelacji nieba, gwiazdozbiór Wolarza w całości usytuowany jest na północnej półkuli nieba, na naszej szerokości geograficznej w około 1/4 jako stale widoczny obszar okołobiegunowy. Zerowej wielkości gwiazdowej Arktur to druga pod względem jasności gwiazda naszego nieba, 3,5-krotnie ciemniejsza od Syriusza. 

Pora na zagadkową część Gwiaździarni. W pytaniu sprzed tygodnia chodziło o popularne zjawisko astronomiczne wyznaczające, odmienny w każdym roku, termin Świąt Wielkanocnych. Otrzymaliśmy na nie niemal wyłącznie w pełni poprawne odpowiedzi. Blisko 1700 lat temu, na I soborze nicejskim postanowiono, że datę Wielkiejnocy ustala się na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. Tej głównej zasadzie towarzyszy kilka dodatkowych warunków, z których najważniejszym jest ten, że za początek wiosny przyjmuje się 21 marca. Najwcześniejszą datą Wielkanocy może być 22 marca, a najpóźniejszą 25 kwietnia. 

Prostym tym razem zadaniem Państwa będzie wskazanie, z uzasadnieniem, gwiazdozbioru lub innego obiektu astronomicznego kojarzącego się z Wielkanocą. Odpowiedzi prosimy przesyłać do czwartku 13 kwietnia na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl

Życząc raz jeszcze pogodnych i zdrowych Świąt Wielkanocnych, zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.  



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA