Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 05-11.02.2023
04.02.2023
17:39:00

Na ten tydzień przewidywana jest kontynuacja zimowej pogody, jednak z brakiem opadów, znacznie bardziej mroźnymi nocami i, szczególnie w drugiej połowie, niekiedy nawet przewagą bezchmurnego nieba. To daje więcej szans na obserwacje nocnego nieba.


Niestety, w tym tygodniu nie możemy spodziewać się specjalnie spektakularnych zjawisk astronomicznych, mamy jednak więcej szans, by wreszcie na własne oczy prześledzić, zachodzące w ciągu zimowych nocy zmiany położeń gwiazd, planet i Księżyca. Niespełna 1,5 h przed północą z piątku na sobotę, 3/4 lutego, tegoroczna astronomiczna zima osiągnęła swój półmetek i teraz od początku zimy dzielić nas będzie już więcej dni i tygodni niż pozostało do początku wiosny. 

Wędrując przez stopniowo coraz wyższe rejony ekliptyki, tę drugą połowę zimy Słońce rozpoczyna niemal w samym środku odcinka swej pozornej drogi na tle gwiazd, zawartego w granicach gwiazdozbioru Koziorożca. Coraz szybciej więc z tygodnia na tydzień przybywa dnia, a ubywa wciąż znacznie dłuższych od dni nocy. W Katowicach, w niedzielę 5 lutego, od wschodu Słońca o godz. 7:11 do zachodu o 16:46, dzień trwa 9 h 35 min, a o 11:58 nasza Dzienna Gwiazda wznosi się ponad południowy horyzont na 23,8°. W sobotę 11 lutego, od 7:01 do 16:56, dzień trwać już będzie 9 h 55 min, o kolejne 20 min dłużej, a górując również o 11:58, Słońce wzniesie się o 1,9° wyżej ponad horyzont. 

Księżyc rozpoczyna ten tydzień pełnią w niedzielę wieczorem, na pograniczu gwiazdozbiorów Raka i Lwa, mając przed sobą aż 2 tygodnie wędrówki przez tereny pozbawione planet. Do pierwszej koniunkcji Księżyca z planetą dojdzie dopiero tuż przed północą z 18 na 19 lutego, gdy spotkaniem z Merkurym rozpocznie lutową serię 7 takich zjawisk w ciągu niespełna 10 dni. Podczas pierwszych 3 omawianych nocy, przyćmiewając blask gwiazd i planet praktycznie przez całą noc, stopniowo malejący do ostatniej kwadry w poniedziałek 13 lutego, do końca tygodnia Księżyc przewędruje przez 2 najdłuższe odcinki swej trasy, zawarte w gwiazdozbiorach Lwa i Panny, kończąc z oświetloną jeszcze w 2/3 tarczą we wschodnim krańcu gwiazdozbioru Panny, rozświetlającą drugą połowę nocy. 

Od pewnego czasu z tygodnia na tydzień niewiele zmienia się rozkład gwiazd i planet w ciągu nocy. Mimo tyleż ozdoby, co przeszkody w ich obserwacji, jaką stanowi Księżyc, bez większego trudu powinniśmy dostrzec nie tylko jasne planety, ale również najjaśniejsze gwiazdy składające się na kształty poszczególnych konstelacji. W środku tego tygodnia, krótko po zmierzchu południową połowę nieba zajmują w całości konstelacje jesienne i zimowe, od wznoszącego się na około 50° na zachodzie Jesiennego Kwadratu Pegaza po dominujące na wschodzie jasne i bardzo jasne gwiazdy wytyczające Zimowy Sześciokąt i Zimowy Trójkąt. Błyszczący najjaśniejszą gwiazdą nocnego nieba Syriuszem, gwiazdozbiór Wielkiego Psa do połowy jest jeszcze pod horyzontem, ale zdąży wzejść w całości, zanim 2 h później na wschodzie rozbłyśnie niemal jeszcze całą swą tarczą Księżyc. Jak na połowę zimy przystało, te gwiezdne symbole obecnej pory roku najwyżej wznoszą się już 3–4 h przed północą. Na północnym zachodzie, jako pamiątka dawno minionej pory roku, błyszczą jeszcze dwa północne wierzchołki Trójkąta Letniego, którego południowy wierzchołek zanurzył się pod horyzont pod koniec zmierzchu. 

Tuż przed końcem cywilnego zmierzchu, pod zachodnim horyzontem znika, wciąż dość jasny Saturn, na pograniczu konstelacji Koziorożca i Wodnika. Zanim 2 h później pojawi się Księżyc, w południowej i południowo-zachodniej stronie nieba dominują 3 jasne planety. To kolejno: zachodząca 2 h po zmierzchu najjaśniejsza pośród nich Wenus we wschodniej części Wodnika, prawie 5-krotnie ciemniejszy, choć również bardzo jasny Jowisz na granicy Wieloryba i Ryb oraz jeszcze 7 razy ciemniejszy Mars w północnej części gwiazdozbioru Byka. 

Pozostałą część Gwiaździarni poświęćmy dwóm niezbyt fortunnym kometom. Pierwsza to oczywiście daremnie wypatrywana na pochmurnym niebie kometa C/2022 E3, która nocą z 1 na 2 lutego zbliżyła się na 42 mln km do Ziemi, osiągając jasność co najmniej 5,0 mag. Niestety, choć widoczna wtedy przez całą noc, warunki pogodowe zmniejszyły praktycznie do zera możliwości jej dostrzeżenia. W połowie tego tygodnia jej jasność spadła 2,5–3 razy, przez co szybko przesuwającą się na południe na tle gwiazdozbiorów Woźnicy i Byka, możemy dostrzec ją jedynie przez dobrą lornetkę. 

Druga kometa, słynna kometa Halleya, była przedmiotem astronomicznej zagadki sprzed tygodnia. Pytaliśmy o jej jasność podczas ostatniego zbliżenia do Słońca oraz datę tego zdarzenia. W zasadzie wszyscy udzielający odpowiedzi poprawnie podawali porę jej peryhelium – 9 lutego 1986 roku, natomiast poważne problemy były z jasnością, w różnych źródłach podawaną jako 2,5 albo 4,5 magnitudo, zazwyczaj niejednoznacznie co do momentu, którego te wartości dotyczyły. Wiele jednak wskazuje na to, że podczas peryhelium było to 2,4–2,5 mag, zaś obserwowana z początkiem maja jasność komety Halleya wynosiła 4,5–4,7 mag. Ponieważ 4 dni wcześniej znalazła się w koniunkcji ze Słońcem, warunki obserwacji komety podczas peryhelium były wyjątkowo niekorzystne. 

Pora na dzisiejszą zagadkę, ostatnią dotyczącą komet: jakie obiekty nazywamy kometami muskającymi Słońce? Odpowiedzi na zagadkę prosimy przesyłać do czwartku 9 lutego na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl. Za tydzień dokonamy podsumowania cyklu 5 zagadek lutego, a za dwa tygodnie całego 2022 roku, typując Gwiażdziarzy Miesiąca i Roku. 

Zapraszam do odpowiedzi na zagadkę i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA