Na naszej stronie używamy znaczników internetowych takich jak pliki cookie w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach. W ten sposób technologię tę wykorzystują nasi Zaufani Partnerzy, którzy chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia. Rozumiem
Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki.
Proponujemy również zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca.
Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger.
Im dalej od jesiennej równonocy, tym wyraźniej zauważamy, na razie jeszcze stosunkowo niewielką, wyższość długości nocy nad dniem. Tym samym coraz większy mamy dostęp do nocnego nieba i zachodzących na nim zjawisk, niestety ograniczony kaprysami jesiennej pogody.
W Katowicach, w niedzielę 2 października, od wschodu Słońca kwadrans przed godz. 7:00 do zachodu o 18:20, dzień trwa 11 h 35 min. W sobotę 8 października, od 6:55 do 18:07, o kolejne 23 min krótszy, trwający 11 h 12 min, dzień będzie już o 1,5 h krótszy od nocy. Warto również pamiętać, że te cykliczne roczne zmiany długości dnia i nocy wiążą się wprost z wysokością, a tym samym z długością łuku dziennej drogi Słońca na niebie, co określa wysokość górowania naszej Dziennej Gwiazdy w prawdziwe południe. Podczas obowiązywania czasu letniego, moment ten na naszej długości geograficznej przypada pomiędzy godz. 12:00 a 13:00. W tym roku z czasu środkowoeuropejskiego letniego będziemy korzystać do nocy z 29 na 30 października. Na razie, w niedzielę górujące o 12:33, Słońce wznosi się u nas na 36,1°, zaś w kończącą omawiany okres sobotę, o 12:31 górować będzie już tylko 33,8° ponad południowym horyzontem – to i tak jeszcze ponad 2-krotnie wyżej niż w najkrótszym dniu roku, dniu zimowego przesilenia.
Na nocnym niebie zazwyczaj prym wiedzie Księżyc. Niemal dokładnie tydzień po nowiu nocą z minionej niedzieli na poniedziałek, w tę niedzielę wieczorem, z oświetloną już w 47% tarczą goszczący w zachodniej części konstelacji Strzelca, Księżyc obserwować możemy niemal do 22:00. We wtorek już z 70-procentową tarczą w Koziorożcu, zachodzi blisko pół godziny po północy, by w środę wieczorem dotrzeć do, bawiącego od pół roku we wschodniej części tego gwiazdozbioru, jasnego Saturna. Około godz. 21:30, z błyszczącą już w 80% tarczą, Księżyc góruje równocześnie z Saturnem około 20° ponad horyzontem. To pierwsza z trzech w tym tygodniu koniunkcji Księżyca z planetami. Znacznie efektowniej powinna prezentować się w sobotę wieczorem, dobę przed pełnią, ostatnia z nich – niemal 2-krotnie bliższa koniunkcja Księżyca z ponad 20-krotnie jaśniejszym od Saturna Jowiszem. Również w sobotę, ale rano i głęboko pod horyzontem Księżyc znajdzie się w koniunkcji z Neptunem, jednak nawet gdyby miało to miejsce w nocy, tę najciemniejszą z wszystkich planet niełatwo byłoby dostrzec kilka stopni od krawędzi błyszczącego niemal już pełną tarczą Księżyca. Największym wydarzeniem tego miesiąca z udziałem Księżyca będzie, czekające nas 25 października w środku dnia częściowe zaćmienie Słońca, na terenie Polski osiągające od około 43% do 57% słonecznej tarczy.
Na pogodnym wieczornym niebie, godzinę po zmierzchu cywilnym, mimo rozświetlającego niebo rosnącego do pełni Księżyca, dostrzec można górujący właśnie Trójkąt Letni, którego rolę około północy przejmuje Jesienny Kwadrat. Wtedy też od wschodniej do południowo-zachodniej części nieba rozciąga się łańcuch 5 planet: do Saturna, Neptuna i Jowisza dołączają bowiem Uran i bardzo jasny Mars. Pozostałe dwie planety odnajdziemy dopiero nad ranem.
Podczas gdy Księżyc zbliża się do pełni, bezksiężycowe są jeszcze w tym tygodniu poranki – nawet w kończącą ten tydzień sobotę Księżyc znika z nieba ponad 1,5 h przed świtem. Jeśli tylko pogoda pozwala, praktycznie przez cały tydzień możemy obserwować niebo pod koniec nocy. W środku tygodnia, 1 h przed świtem cywilnym w południowej stronie nieba dominuje Zimowy Sześciokąt z właśnie górującymi malowniczymi gwiazdozbiorami Oriona i Woźnicy. Pomiędzy nimi, w rogach Byka, na 62° ponad horyzont wznosi się górujący również Mars, a nisko ponad południowo-zachodnim horyzontem błyszczy wciąż bardzo jasny Jowisz. Kwadrans przed godz. 5:00 spod wschodniego horyzontu wychyla się dość jasny, zerowej wielkości gwiazdowej Merkury, który po 3 tygodniach poruszania się ruchem wstecznym, w tę niedzielę powraca do ruchu prostego, by po niespełna tygodniu znaleźć się w elongacji, 18° na zachód od Słońca. To szósty spośród łącznie siedmiu w tym roku okresów widoczności Merkurego, najlepszy na porannym niebie, stwarzający stosunkowo dobre warunki obserwacji tej planety, wschodzącej ponad godzinę przed świtem. Niemal równocześnie z początkiem świtu cywilnego, jako ostatnia wschodzi Wenus, którą dzięki największej pośród planet jasności, mamy jeszcze w tym tygodniu szanse dostrzec nawet 0,5 h przed wschodem Słońca, na tle rozjaśniającej się już wschodniej strony nieba. Niestety, lepsze warunki widoczności Wenus powrócą dopiero w połowie grudnia. Przez cały przyszły rok, jedynie z około miesięczną przerwą na przełomie lipca i sierpnia, Wenus będzie widoczna nawet do 4 h po zmierzchu lub przed świtem.
Pora na zagadkową część Gwiaździarni, w której podsumujemy cykl zagadek minionego miesiąca, typując Gwiaździarza Miesiąca spośród uczestników, którzy udzielili poprawnych odpowiedzi na wszystkie pytania. Na 4 wrześniowe zagadki otrzymaliśmy łącznie 77 poprawnych odpowiedzi od 22 Słuchaczek i Słuchaczy. Byli to, w kolejności alfabetycznej imion: Adam z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Damian z Zabrza, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śl., Hanna i Tadeusz z Rudy Śl., Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Jacek z Andrychowa, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Marek z Woźnik, Piotr z Gliwic, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Wojciech z Żywca i Zygmunt z Brennej. Spośród 15 autorów poprawnych odpowiedzi na wszystkie 4 pytania, honorowy tytuł Gwiaździarza Miesiąca Września przyznajemy Panu Henrykowi z Lędzin. Gratulacje!
Zagadka sprzed tygodnia dotyczyła masy Jowisza w porównaniu z masą Ziemi. Wystarczył wbrew pozorom dość łatwy rachunek – masę Jowisza: 1 898,6 x 1024 kg podzielić przez masę Ziemi: 5,9736 x 1024 kg, czyli wprost 1 898,6 : 5,9736, aby otrzymać wynik 317,8 razy. W licznych tablicach odnaleźć można wręcz masę Jowisza wyrażoną jako wielokrotność masy Ziemi.
A oto dzisiejsze, zapewne prostsze pytanie: w jakiej fazie Księżyca może mieć miejsce zaćmienie Słońca? Odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl, do czwartku 6 października.
Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.
Podczas swej corocznej wędrówki na tle gwiazd, nocą z czwartku na piątek o godz. 3:04 Słońce osiąga jeden z 4 wyróżniających się punktów ekliptyki – punkt Wagi, czyli punkt równonocy jesiennej.
Lato w pełni, wciąż ze zmienną, na przemian słoneczną i deszczową lub nawet burzową pogodą, ale dość stabilnymi, w miarę wysokimi temperaturami. Nie zabraknie zatem również okazji do spojrzenia w nocne niebo, by prześledzić kilka ciekawszych wydarzeń.
Tegoroczne astronomiczne lato, jak zwykle liczone od momentu letniego przesilenia, które w tym roku miało miejsce 21 czerwca o godz. 11:14, do jesiennej równonocy 23 września o godz. 3:04 potrwa 93 d 15 h 50 min. W tę niedzielę, 7 sierpnia o godz. 7:09 mija połowa tego czasu.
Mimo ostrożniejszych wcześniejszych prognoz, zwłaszcza druga połowa minionego tygodnia okazała się wyjątkowo upalna. Bardziej zmienna pogoda, z nieco łagodniejszą temperaturą ma dominować w tym tygodniu.
Lato rozszalało się totalnie, co nie powinno być zaskoczeniem podczas najdłuższych wciąż dni roku. Jeśli tylko są pogodne, choć krótkie, miłośnikom nocnego nieba sprzyjają jednak mniej upalne od dni noce.
Po miesiącach kapryśnej wiosny wreszcie nachodzi długo wyczekiwane lato. Czy jednak pogoda początku lata wreszcie nas zadowoli? Miejmy nadzieję, że mimo mało optymistycznych prognoz synoptyków na ten tydzień, kolejny raz pogoda okaże się lepsza.
Temperatury mamy już prawie letnie, niestety przewidywane są również liczne opady, a także burze, co wraz z wtorkową pełnią Księżyca nie wróży zbyt dobrych warunków obserwacji nocnego nieba.
W zasadzie ominęło nas coroczne ochłodzenie, przypadające od 12 do 14 maja, w imieniny Pankracego, Serwacego i Bonifacego zwanych „zimnymi ogrodnikami”, wraz z „zimną Zośką” 15 maja. Tym razem, nieznaczne jedynie ochłodzenie, głównie nocą, synoptycy przewidzieli na połowę obecnego tygodnia, więc mimo to powinniśmy cieszyć się pogodą coraz bardziej podobną do letniej.
Na kolejny wiosenny tydzień przewidywane są coraz cieplejsze i w większości słoneczne dni, z temperaturami w połowie tygodnia przekraczającymi nawet 25°, ale też z pewnym prawdopodobieństwem wystąpienia burz.
Przed nami kolejny wiosenny tydzień, tyleż słoneczny, co deszczowy, ale z dość wysokimi już za dnia temperaturami. Nocą z czwartku na piątek tegoroczna astronomiczna wiosna mija półmetek, więc już za tydzień możemy zacząć odliczać dni dzielące nas od lata.
Niestety nadal pogodę mamy niezbyt wiosenną i w takiej aurze przychodzi nam nawet świętować dość późną tegoroczną Wielkanoc. Miejmy nadzieję, że zgodnie z przewidywaniami synoptyków, po Świętach w pogodzie dominować będą przynajmniej wyższe temperatury, choć niewiele ma być bezchmurnego nieba, a sporo opadów deszczu.
W niedzielę 20 marca o godz. 16.33, wraz z osiągnięciem przez Słońce punktu Barana, czyli punktu równonocy wiosennej, rozpoczyna się tegoroczna astronomiczna wiosna.
Pod względem pogody ten tydzień nie będzie wiele różnił się od poprzedniego: choć będzie nieco cieplej i trochę więcej pogodnego nieba, wciąż to jeszcze niezbyt wiosenna aura.
Choć już niewiele dni dzieli nas od wiosennej równonocy, gdy wraz z wkroczeniem Słońca w znak Barana następuje astronomiczna wiosna, zima jakby nadal nie za bardzo odpuszcza.
