Na naszej stronie używamy znaczników internetowych takich jak pliki cookie w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach. W ten sposób technologię tę wykorzystują nasi Zaufani Partnerzy, którzy chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia. Rozumiem
Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki.
Proponujemy również zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca.
Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger.
Wygląda na to, że druga połowa tegorocznego astronomicznego lata częściej cieszyć nas będzie prawdziwie letnią pogodą, z pogodnymi i ciepłymi zarówno dniami jak i nocami.
W najbliższych 2 tygodniach czeka nas kolejna seria koniunkcji Księżyca z wszystkimi, z wyjątkiem Merkurego, planetami. Pierwsza z nich już nocą z soboty na niedzielę, 2,5 h po północy, gdy niespełna 2 doby przed pełnią, Księżyc spotyka się na naszym niebie z Jowiszem. Mimo silnego blasku oświetlonego już w 97% Księżyca, bez trudu, 2° na północ od krawędzi księżycowej tarczy powinien być dostrzegalny jasny punkcik Jowisza. Już w niedzielę po zmierzchu ma miejsce kolejna, podobna sytuacja, po mającej miejsce jeszcze za dnia, tuż przed godz. 16.00, koniunkcji Księżyca z Saturnem. Tym razem dostrzeżenie gołym okiem znacznie ciemniejszego od Jowisza Saturna, mimo większej już odległości, 4,5° od Księżyca, może okazać się dość trudne. Goszczący w letniej konstelacji Strzelca, kilkunastokrotnie jaśniejszy od którejkolwiek z gwiazd Jowisz, wraz z odległym od niego zaledwie 8° na lewo, 14 razy ciemniejszym, ale również zazwyczaj dobrze widocznym Saturnem, od dłuższego już czasu przykuwają uwagę od pierwszych godzin nocy.
Gdy jednak poczekamy do 2–2,5 h po północy, okaże się, że na niebie błyszczy niemal komplet planet. Podczas gdy dominujący w zachodniej już stronie nieba Jowisz, wraz z Saturnem są już nisko ponad południowo-zachodnim horyzontem, po przeciwnej stronie nieba pojawia się najjaśniejsza z planet, ponad 5-krotnie jaśniejsza od Jowisza Wenus, w zimowym już gwiazdozbiorze Byka. W tym samym czasie, mniej więcej w połowie dystansu pomiędzy Jowiszem i Wenus, 30° ponad południowo-wschodnim horyzontem, czerwonawym światłem błyszczy prawie 4 razy ciemniejszy od Jowisza, ale 3,5-krotnie jaśniejszy od Saturna Mars w jesiennej konstelacji Ryb. Do Czerwonej Planety Księżyc dotrze w przyszłą niedzielę rano.
Oprócz tych 4 jasnych planet, również w południowo-wschodniej części nieba, korzystając z lornetki mamy szansę namierzyć, praktycznie niedostrzegalnego gołym okiem, zwłaszcza w księżycowe noce, Urana niemal w centrum gwiazdozbioru Barana. Do niemal kompletu planet, brakuje jeszcze 6-krotnie ciemniejszego Neptuna, którego 35° nad południowym horyzontem, na pograniczu konstelacji Wodnika i Ryb mamy szansę dostrzec dopiero przez dobrą lornetkę i to raczej w bezksiężycową noc.
Kończy się już, z natury krótki, okres porannej widoczności Merkurego, który jasnością zbliżony do Marsa, w niedzielę wschodzi jeszcze 3 kwadranse przed świtem, ale w przyszłą sobotę, choć o prawie 50% jaśniejszy, już zaledwie 20 min przed świtem. Po lipcowych opozycjach Jowisza i Saturna, obydwie planety-olbrzymy możemy obserwować na niebie praktycznie przez niemal całą noc: Jowisz góruje 3 kwadranse przed północą i zachodzi 1,5 h przed świtem. Górujący 0,5 h po Jowiszu Saturn gości na niebie niemal do świtu. Mars pojawia się na niebie około kwadransa przed 23.00, najwyżej wznosząc się krótko po godz. 5.00, niemal równocześnie ze wschodem Słońca.
W środku lata, na wieczornym niebie możemy już nie zobaczyć w komplecie gwiazd Wiosennego Trójkąta, ponieważ pierwsza jego gwiazda, Regulus z Lwa zachodzi już pod koniec zmierzchu. Jednak wysoko jeszcze świeci wtedy na południowym zachodzie, najjaśniejsza gwiazda tego symbolu minionej 1,5 miesiąca temu pory roku, Gwiazda Wiosenna, czyli Arktur z konstelacji Wolarza. Wega, Deneb i Altair, wytyczające wierzchołki Trójkąta Letniego, jak na półmetek lata przystało, najwyżej wznoszą się teraz około północy. Od pierwszych chwil nocy, ponad wschodnim horyzontem możemy teraz również oglądać w komplecie Jesienny Kwadrat Pegaza, gwiezdny symbol kolejnej pory roku, do której pozostało nam jeszcze 1,5 miesiąca.
W połowie lata dnie są już zauważalnie krótsze od tego najdłuższego, dnia letniego przesilenia, ale jeszcze o wiele dłuższe od nocy. W Katowicach w tę niedzielę Słońce wędruje ponad horyzontem 15 h 11 min, od 5.14 do 20.25, o 12.50 wznosząc się na 57,3° nad południowy horyzont. W kończącą omawiany tydzień sobotę, od wschodu Słońca o 5.23 do zachodu kwadrans po 20. dzień będzie już o 19 min krótszy, a o 12.49 Słońce wzniesie się na 55,7°, znów o ponad 1,5° niżej.
Data półmetka tegorocznego lata była, trochę może bardziej matematycznym niż astronomicznym pytaniem, postawionym Państwu przed tygodniem. Dla nielicznych okazało się to dość trudnym zadaniem, częściowo z powodu niedziesiętnego systemu stosowanego w określaniu czasu. Przedstawmy więc w najkrótszej formie sposób dojścia do właściwej daty. Od 20 czerwca godz. 23.44 do 22 września godz. 15.31 mamy10 pełnych dni czerwca, 62 dni w sumie lipca i sierpnia oraz 21 dni września, co daje razem 93 doby. Dodając do tego 16 ostatnich minut 20 czerwca i 15 h 31 min 22 września otrzymujemy w sumie 93 dni 15 h i 47 min astronomicznego lata. Jeśli poprawnie podzielimy ten okres na połowę, otrzymujemy 46 dni 19 h i 53..5 min i taką wartość należało dodać do momentu początku lata, czyli 20 czerwca 23.44. Tu też nietrudno było o błąd, a poprawnie powinniśmy otrzymać 6 sierpnia godz. 19.37,5. A zatem półmetek lata przypada w tym roku 6 sierpnia wieczorem – w rozwiązaniu wystarczyło podać datę.
Pora na podsumowanie całego cyklu 4 lipcowych zagadek. Otrzymaliśmy na nie w sumie 89 odpowiedzi od 28 Słuchaczek i Słuchaczy. Oto oni:
Adam z Tuchomii, Adam z Bielska-Białej, Anna z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Dorota z Żarek-Letniska, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śląskiej, Hanna i Tadeusz z Rudy Śląskiej, Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Jacek z Anfrychowa, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Krystyna z Jaworzna, Marek z Woźnik, Mariusz z Reńskiej Wsi, Paweł z Kościana, Piotr z Krzanowic, Piotr z Gliwic, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stanisław z Mysłowic, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Zygmunt z Brennej
Spośród 24 autorów co najmniej 3 poprawnych odpowiedzi, kolejny tytuł Gwiaździarza Miesiąca przypadł Panu Piotrowi z Krzanowic. Gratulujemy!
A oto dzisiejsza, pierwsza sierpniowa zagadka. Półmetek lata, to na szerokości geograficznej Katowic dzień trwający 14 h 58 min, o prawie 1,5 h krótszy od dnia letniego przesilenia. Oto pytanie: o ile jeszcze skróci się u nas dzień do dnia jesiennej równonocy? Odpowiedzi. prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 6 sierpnia.
Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne wydanie Gwiaździarni za tydzień.
Za nami już pierwsze 5 tygodni tegorocznego astronomicznego lata, no i to klimatyczne lato też w pełni, z prognozowanymi na najbliższe tygodnie prawdziwie letnimi, sięgającymi 30°, temperaturami.
Tegoroczne letnie nocne niebo, obfitujące w jasne planety, dodatkowo uświetnia wciąż jeszcze dość jasna, dostrzegalna gołym okiem, kometa C/2020 F3 (Neowise).
A więc stało się: nocą z soboty na niedzielę, 20/21 czerwca 16 minut przed północą, nadeszło letnie przesilenie – moment osiągnięcia przez Słońce najwyżej położonego punktu jego pozornej rocznej wędrówki na tle gwiazd.
To już prawie fakt – w kończącą omawiany tydzień sobotę, o godz. 23.44 Słońce znajdzie się w najwyżej położonym punkcie ekliptyki, czyli swej rocznej pozornej wędrówki na tle gwiazd.
Czerwiec to miesiąc w 2/3 jeszcze wiosenny, a w 1/3 już letni. Przypomnijmy, że kwadrans przed północą z 20 na 21 czerwca, wraz z wkroczeniem Słońca w znak Raka, rozpocznie się tegoroczne astronomiczne lato.
Przed nami ostatnie 4 tygodnie astronomicznej wiosny. Od minionej środy Słońce wędruje przez znak Bliźniąt, trzeci wiosenny znak zodiaku, by nocą 20/21 czerwca, kwadrans przed północą osiągnąć punkt Raka, czyli punkt letniego przesilenia.
Za nami już blisko 2/3 tegorocznej astronomicznej wiosny: w środę po południu Słońce wkracza w znak Bliźniąt, trzeci wiosenny znak zodiaku. Coraz bliżej zatem letnie przesilenie i coraz mniej swą długością obecne dnie różnić się będą od tego najdłuższego, pierwszego dnia lata.
Za nami już 1,5 miesiąca astronomicznej wiosny, przed nami jeszcze drugie 1,5 miesiąca oczekiwania na letnie przesilenie. We wtorek 5 maja kwadrans przed godz. 15.00 tegoroczna wiosna mija półmetek.
Wiosna w pełni, z prognozowanymi na ten tydzień w większości prawie już letnim temperaturami i kilkoma dniami pod znakiem, jakże potrzebnego przyrodzie, deszczu.
Na kolejnym spotkaniu z astronomią, na razie wciąż tylko w wersji tekstowej witam stałych i być może nowych Słuchaczy Gwiaździarni Pana Jana. To już trzeci tydzień astronomicznej wiosny – najwyższa więc pora, by zgodnie z prognozami, również w pogodzie okazał się on wreszcie w całości bardziej wiosenny niż zimowy.
Od 20 marca mamy już astronomiczną wiosnę, a pogoda wciąż „w kratkę”, jednak według prognoz, już niedługo cieplejsze dni powinny zacząć przeważać nad tymi bardziej zimowymi.
Na przełomie zimy i wiosny, na kolejnym radiowym spotkaniu z astronomią witam Słuchaczy Gwiaździarni Pana Jana, tym razem wyjątkowo bez wersji dźwiękowej.
Powoli dobiegająca kresu astronomiczna zima potrwa jeszcze do 19 marca, bo 20 marca o godz. 4.50 Słońce osiągnie punkt równonocy wiosennej, czyli punkt przecięcia ekliptyki z równikiem niebieskim i odtąd wędrować będzie na północ od równika niebieskiego, czego skutkiem na północnej półkuli ziemskiej będą przez kolejne pół roku dnie dłuższe od nocy.
Przed nami miesiąc zimowo-wiosennego przełomu: już za niespełna 3 tygodnie, wraz z wkroczeniem Słońca w znak Barana, nocą z 19 na 20 marca przywitamy tegoroczną astronomiczną wiosnę. Według prognoz, w pogodzie nadal będzie bardziej jesiennie niż zimowo.
Nie tak dawno zima minęła półmetek, a tu już w środę rano Słońce wkracza w znak Ryb, trzeci zimowy znak zodiaku. A to oznacza, że za nami już 2/3 tegorocznej astronomicznej zimy. A w przyrodzie – najprawdziwszej zimy jakoś wciąż nie za bardzo widać i raczej z utęsknieniem wyglądamy już wiosny.
A więc stało się – w miniony wtorek wieczorem tegoroczna astronomiczna zima minęła półmetek i teraz każdego kolejnego dnia mniej czasu dzieli nas od jej końca niż od początku. Prawdziwej klimatycznej zimy wciąż trudno się dopatrzeć, za to coraz więcej już symptomów zbliżającej się wiosny.
Nie tak dawno, wkraczając w drugi zimowy znak zodiaku, Słońce odmierzyło 1/3 zimy, a już we wtorek 4 lutego wieczorem mamy półmetek tegorocznej zimy. Oczywiście tylko astronomicznej zimy, bo co do tej klimatycznej, to wciąż ledwie daje o sobie znać, czego kolejnym świadectwem może być bardziej jesienna niż zimowa pogoda w tym tygodniu.
Od ponad miesiąca mamy astronomiczną zimę, a ta rzeczywista, klimatyczna nadal niespecjalnie tym się przejmuje, choć może to i dobrze. Dla miłośników obserwacji nieba najważniejsza jest bezchmurna pogoda podczas wciąż długich zimowych nocy.
Choć w poniedziałek 20 stycznia mija już 1/3 tegorocznej astronomicznej zimy, to tak naprawdę wciąż jeszcze ta prawdziwa, klimatyczna zima nie do końca zagościła w przyrodzie, za to coraz liczniejsze są już przykłady typowo przedwiosennych zachowań w świecie roślin, czy nawet zwierząt.
Tylko patrzeć, jak miną pierwsze 4 tygodnie tegorocznej zimy, która wciąż prezentuje się w zdecydowanie umiarkowanej postaci. Zadowolonych z takiej dość nijakiej sytuacji jest zapewne równie wielu, co zawiedzionych.
Choć to już trzeci tydzień astronomicznej zimy, pogodę wciąż mamy co najwyżej umiarkowanie zimową i na razie nie zanosi się również na większe ochłodzenia.
