Na naszej stronie używamy znaczników internetowych takich jak pliki cookie w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach. W ten sposób technologię tę wykorzystują nasi Zaufani Partnerzy, którzy chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia. Rozumiem
Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki.
Proponujemy również zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca.
Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger.
Już tylko pół miesiąca dzieli nas od zimowego przesilenia. Obecny tydzień to czas przewidywanych jeszcze nie specjalnie mroźnych dni, ale zwłaszcza w drugiej połowie z okresowo raczej zimowymi opadami.
Niewiele zapowiada się w najbliższych dniach bezchmurnego nieba, więc być może omawiane wydarzenia przyjdzie nam sobie bardziej wyobrazić niż zaobserwować. Dnie już są niemal najkrótsze w roku. W Katowicach, w niedzielę 4 grudnia, od wschodu o godz. 7:23 do zachodu o 15:45 Słońce wędruje ponad horyzontem 8 h 22 min, w sobotę 10 grudnia, od 7:30 do 15:43 już tylko 8 h 13 min, a więc o 9 min krócej i już tylko o 7 min dłużej niż w pierwszym dniu astronomicznej zimy. Nieznacznie już, z 17,5° do 16,8°, a więc o 0,7° maleje w ciągu tygodnia wysokość górowania Słońca w prawdziwe południe, która w końcu tygodnia będzie już tylko o 0,5° wyższa niż podczas zimowej równonocy. Warto przypomnieć, że choć w miarę zbliżania się zimowego przesilenia, coraz krócej i pod coraz mniejszym kątem Słońce ogrzewa nasze rejony Ziemi, to równocześnie z każdym dniem z nieco mniejszej odległości, ponieważ krążąc po eliptycznej orbicie, nasza planeta jak co roku z początkiem stycznia osiąga peryhelium, czyli najbardziej zbliża się do centralnej gwiazdy. Tej zimy nastąpi to za miesiąc, 4 stycznia.
Księżyc swą wędrówkę na tle gwiazd rozpoczyna w tym tygodniu w południowo-wschodniej części gwiazdozbioru Ryb, z oświetloną w 83% tarczą. Jeśli pogoda zechce być łaskawsza, w poniedziałek 2 h po zachodzie Słońca mamy szansę obserwacji bardzo bliskiej koniunkcji Księżyca z goszczącym w konstelacji Barana Uranem, kiedy świecąca już w 94% jego tarcza zakryje planetę. W rejonie Katowic niemal centralne zakrycie Urana przez Księżyc trwać będzie całą godzinę: od 17:39, gdy Uran zniknie pod nieoświetloną wąską krawędzią tarczy, do 18:39, gdy znów pojawi się z przeciwnej, jasnej strony. Nawet przy doskonałej pogodzie obserwacja zjawiska może okazać się bardzo trudna z powodu małej jasności Urana zdominowanej przez blask bliskiego pełni Księżyca. Nie mniej jednak, korzystając z dobrej lornetki lub choćby niewielkiego amatorskiego teleskopu mamy spore szanse prześledzić zarówno początek, jak i koniec zjawiska.
Jeśli ponownie dopisze pogoda we czwartek rano, kolejne takie spotkanie mamy szansę zaobserwować krótko przed świtem cywilnym w rogach Byka, kolejnej konstelacji zodiakalnej. U nas rozpocznie się ono o godz. 6:04, niespełna godzinę po pełni Księżyca, gdy kompletnie oświetlona jego tarcza na 53 min (do 6:57) zakryje szczególnie jasnego Marsa podczas jego opozycji. Tym razem, mimo Księżyca jeszcze jaśniejszego niż w przypadku zakrycia praktycznie niedostrzegalnego gołym okiem Urana, dostrzeżenie blisko 1000-krotnie jaśniejszego Marsa nie może sprawić większego problemu, choć aby dokładnie zauważyć momenty zakrycia i odkrycia planety wskazane jest również użycie jakiegoś instrumentu optycznego. Szkoda by było nie móc oglądać przynajmniej tego drugiego zakrycia, trzymajmy więc kciuki za pogodę, zwłaszcza w czwartkowy ranek.
Po pracowitym tygodniu, nocą z soboty na niedzielę, z powrotem malejący po pełni, 93-procentowy Księżyc dotrze do wschodnich rejonów gwiazdozbioru Bliźniąt, kończąc omawiany tydzień w towarzystwie Kastora i Polluksa, najjaśniejszych gwiazd tej zodiakalnej konstelacji. Po zakończonej tak efektownie listopadowo-grudniowej serii spotkań z planetami, kolejną zapoczątkuje Księżyc pięcioma koniunkcjami w ciągu 5 dni końcówki roku.
Pora na zagadkową część Gwiaździarni. Zanim przejdziemy do podsumowania cyklu 4 zagadek listopada, poświęćmy chwilę tej ostatniej, zadaniu sprzed tygodnia. Jego rozwiązanie sprawiło wielu z Państwa pewne kłopoty, choć kilka osób również samemu niepotrzebnie je skomplikowało, nie zawsze z pozytywnym wynikiem. Przypomnijmy, że chodziło o policzenie, na jakiej wysokości górowało 2 grudnia Słońce na północy Polski, na szerokości geograficznej 54,5°, jeśli na południu kraju, na szerokości 50° wznosiło się na 18° ponad horyzont. Proste i w pełni poprawne rozwiązanie wymagało tylko obliczenia różnicy szerokości geograficznych: 54,5°–50°= 4,5°, a następnie zdecydowanie, czy na północy (np. w Gdyni) Słońce wzniosło się tego samego dnia o 4,5° wyżej czy niżej niż na południu. Dane w tym prostym zadaniu zostały tak dobrane, żeby było to do obliczenia nawet bez jakichkolwiek kalkulatorów czy wzorów. Oczywistym rozwiązaniem jest: 18°–4,5°=13,5°. Ta różnica wysokości górowania Słońca jest zawsze taka sama, zarówno zimą jak i latem, ponieważ regiony na północ od zwrotnika Raka (23°26,3’N) Słońce oświetla zawsze od południowej strony.
Na cały listopadowy cykl zagadek otrzymaliśmy łącznie 82 poprawne odpowiedzi od 22 Słuchaczek i Słuchaczy. Byli to, w kolejności alfabetycznej imion: Adam z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Damian z Zabrza, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śl., Hanna i Tadeusz z Rudy Śl., Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Marek z Woźnik, Piotr z Gliwic, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Wojciech z Żywca i Zygmunt z Brennej. Dodajmy, że na pierwsze 3 zagadki otrzymaliśmy za każdym razem 22 poprawne odpowiedzi od tych samych Słuchaczek i Słuchaczy, natomiast na ostatnie tylko od 16. Dlatego według obowiązujących od dłuższego już czasu zasad, Gwiaździarza miesiąca typujemy z tych ostatnich 16, mających na swym koncie komplet 4 odpowiedzi. Gwiaździarzem Listopada zostaje Pan Wojciech z Żywca. Gratulacje!
A oto dzisiejsza, nieco podobna do poprzedniej zagadka. Porównując długości geograficzne leżących na tej samej szerokości geograficznej (51,1°N) dwóch polskich miast – bliskiego zachodniej granicy Zgorzelca: na długości geograficznej 15,0°E i położonego blisko wschodniej granicy Chełma: na długości 23,5°E, proszę obliczyć, o której godzinie wschodzi Słońce w Chełmie, jeśli w Zgorzelcu ma to miejsce o godz. 7:00.
Odpowiedzi prosimy przesyłać do czwartku 8 grudnia na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.
We wtorek rano Słońce wkracza w znak Strzelca, ostatni jesienny znak zodiaku, w naszych cza-sach przebiegający przez aż 4 gwiazdozbiory: 1,5° we wschodnich krańcach Wagi, 6,5° w Skor-pionie i 18,5° w Wężowniku, kończąc na 3,5° zachodnich krańców Strzelca.
Choć to już druga połowa jesieni, z początkiem tygodnia pogodę wciąż mamy w miarę łagodną, jak na ten czas przystało, jednak w kolejnych dniach termometry systematycznie wskazywać będą coraz niższe temperatury, z nocnymi przymrozkami włącznie.
Po 4 tygodniach dość kapryśnej złotej polskiej jesieni, momentami nawet z przebłyskami babiego lata, w tym tygodniu powinniśmy cieszyć się w miarę ciepłą i pogodną jesienią.
Prawdopodobnie już za nami wyjątkowo krótki okres „babiego lata”. Po niespełna tygodniu dość ciepłej i pogodnej aury, powracają raczej typowo jesienne dni i noce.
Podczas swej corocznej wędrówki na tle gwiazd, nocą z czwartku na piątek o godz. 3:04 Słońce osiąga jeden z 4 wyróżniających się punktów ekliptyki – punkt Wagi, czyli punkt równonocy jesiennej.
Lato w pełni, wciąż ze zmienną, na przemian słoneczną i deszczową lub nawet burzową pogodą, ale dość stabilnymi, w miarę wysokimi temperaturami. Nie zabraknie zatem również okazji do spojrzenia w nocne niebo, by prześledzić kilka ciekawszych wydarzeń.
Tegoroczne astronomiczne lato, jak zwykle liczone od momentu letniego przesilenia, które w tym roku miało miejsce 21 czerwca o godz. 11:14, do jesiennej równonocy 23 września o godz. 3:04 potrwa 93 d 15 h 50 min. W tę niedzielę, 7 sierpnia o godz. 7:09 mija połowa tego czasu.
Mimo ostrożniejszych wcześniejszych prognoz, zwłaszcza druga połowa minionego tygodnia okazała się wyjątkowo upalna. Bardziej zmienna pogoda, z nieco łagodniejszą temperaturą ma dominować w tym tygodniu.
Lato rozszalało się totalnie, co nie powinno być zaskoczeniem podczas najdłuższych wciąż dni roku. Jeśli tylko są pogodne, choć krótkie, miłośnikom nocnego nieba sprzyjają jednak mniej upalne od dni noce.
Po miesiącach kapryśnej wiosny wreszcie nachodzi długo wyczekiwane lato. Czy jednak pogoda początku lata wreszcie nas zadowoli? Miejmy nadzieję, że mimo mało optymistycznych prognoz synoptyków na ten tydzień, kolejny raz pogoda okaże się lepsza.
Temperatury mamy już prawie letnie, niestety przewidywane są również liczne opady, a także burze, co wraz z wtorkową pełnią Księżyca nie wróży zbyt dobrych warunków obserwacji nocnego nieba.
W zasadzie ominęło nas coroczne ochłodzenie, przypadające od 12 do 14 maja, w imieniny Pankracego, Serwacego i Bonifacego zwanych „zimnymi ogrodnikami”, wraz z „zimną Zośką” 15 maja. Tym razem, nieznaczne jedynie ochłodzenie, głównie nocą, synoptycy przewidzieli na połowę obecnego tygodnia, więc mimo to powinniśmy cieszyć się pogodą coraz bardziej podobną do letniej.
Na kolejny wiosenny tydzień przewidywane są coraz cieplejsze i w większości słoneczne dni, z temperaturami w połowie tygodnia przekraczającymi nawet 25°, ale też z pewnym prawdopodobieństwem wystąpienia burz.
