Na naszej stronie używamy znaczników internetowych takich jak pliki cookie w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach. W ten sposób technologię tę wykorzystują nasi Zaufani Partnerzy, którzy chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia. Rozumiem
Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki.
Proponujemy również zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca.
Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger.
Przed nami kolejny tydzień typowej „złotej polskiej jesieni”, z na przemian słoneczną i deszczową pogodą oraz znacznymi wahaniami temperatury.
Wskutek wciąż kurczących się dni, podczas wydłużających się nocy mamy coraz więcej czasu na obserwacje nieba. Niestety, wskutek przypadającej w środę po południu pełni Księżyca, w tym tygodniu nasz naturalny satelita stanowić będzie poważne utrudnienie obserwacji. W Katowicach, w niedzielę 17 października Słońce wędruje ponad horyzontem przez 10 h 38 min, od godz. 7.10 do 17.48, najwyżej wznosząc się na 30,3° w prawdziwe południe, przypadające o godz. 12.29. W sobotę 23 października, od 7.19 do 17.36 dzień potrwa 10 h 17 min, o kolejne 21 min krócej, a o 12.28 Słońce górować będzie 28,2° ponad horyzontem. Widać z tego, że zarówno długość dnia, jak i wysokość dziennego łuku słonecznej trasy na niebie wciąż maleją w niemal największym tempie, ale w kolejnych tygodniach obydwa te procesy będą już stopniowo zwalniać. W kończącą omawiany tydzień sobotę rano Słońce wstępuje w znak Skorpiona, drugi jesienny znak zodiaku, w naszych czasach przebiegający od wschodnich rejonów gwiazdozbioru Panny do granicy Wagi ze Skorpionem. Tak więc, z końcem tygodnia 1/3 jesieni będziemy mieli już za sobą.
Księżyc, swą tygodniową trasę na tle gwiazd, z oświetloną już w 94% tarczą, rozpoczyna tym razem u zbiegu granic konstelacji Ryb, Barana i Wieloryba, rozświetlając niebo przez niemal całą noc, do zachodu 35 min przed świtem. Dobę później, już 99%, wschodzi 20 min przed zachodem Słońca, a znika z nieba niemal równocześnie ze wschodem Słońca. Podczas pełni, w środę wieczorem, już w granicach gwiazdozbioru Byka, Księżyc wschodzi wraz z końcem zmierzchu cywilnego, by wędrując przez niemal najwyżej położone rejony swej trasy na pograniczu konstelacji Byka i Bliźniąt, nazajutrz rano skryć się pod horyzontem 2 h po wschodzie Słońca. Do końca tygodnia wędrując przez Bliźnięta, w sobotę wieczorem z błyszczącą wciąż w 85% tarczą, Księżyc pojawi się na niebie dopiero około 2 h po zmierzchu, zachodząc w niedzielę w środku dnia. Dzięki przypadającemu w przyszłą niedzielę apogeum, czyli największemu oddaleniu Księżyca od Ziemi, tym razem jego światło będzie nieco słabsze, co zwłaszcza w pierwszych godzinach nocy, gdy będzie jeszcze wznosił się niezbyt wysoko na wschodzie, nie będzie tak dużym utrudnieniem w obserwacjach pozostałej części nieba.
Spośród planet nie powinno być większych problemów z tymi najjaśniejszymi, zwłaszcza Wenus i Jowiszem, ale również bardzo jasnym Merkurym, z którym jednak są innego typu problemy. Jowisz wznosi się najwyżej na niebo 1 h po zmierzchu, znacznie słabszy Saturn – z końcem zmierzchu. Obie planety olbrzymy, od dłuższego już czasu goszczące w konstelacji Koziorożca, są więc na niebie przez połowę nocy. Najjaśniejsza z wszystkich Wenus w Strzelcu, choć powoli wydłuża czas swej wieczornej widoczności, na razie zachodzi niespełna 2 h po zmierzchu. Z piątki planet dostrzegalnych gołym okiem najsłabszy jest Mars w Wadze, na dodatek wschodzący zaledwie 0,5 h przed świtem. Również w Wadze gości obecnie, prawie 5-krotnie jaśniejszy od Marsa Merkury, który w najbliższych 2 tygodniach wschodzi ponad godzinę przed świtem. To najlepszy w tym roku okres porannej widoczności Merkurego. Istnieje niepotwierdzona plotka, jakoby sam Kopernik ze swego fromborskiego obserwatorium nigdy nie obserwował Merkurego. Jeśli byłaby to prawda, to możemy się okazać lepsi od tego znakomitego astronoma, wyglądając w tych tygodniach mniej więcej od 1 h przed świtem nisko ponad wschodnim horyzontem świetlistego punkcika tej najbliższej Słońcu planety.
W tym tygodniu mamy również dwie koniunkcje Księżyca z planetami, niestety tymi najdalszymi: w tę niedzielę, 3 dni przed pełnią, z niedostrzeganym bez użycia przynajmniej dobrej lornetki Neptunem, zaś nocą z czwartku na piątek, 7,5 h po pełni, z trudnym do dostrzeżenia w tych warunkach nawet przez teleskop Uranem. Wracając do Jowisza, to w najbliższy poniedziałek rano, tydzień po Saturnie, również ta największa planeta–olbrzym, po wielu miesiącach poruszania się ze wschodu na zachód względem gwiazd, czyli ruchem wstecznym, powraca do ruchu prostego, z zachodu na wschód, w którym pozostanie do połowy przyszłego roku.
Z racji niewielkich zmian, zwłaszcza w wieczornym gwiezdnym wystroju nieba, układom gwiazd na wieczornym i porannym niebie przyjrzymy się za tydzień, gdy mniej przeszkadzać nam będzie blask malejącego już Księżyca. Teraz pozostańmy jeszcze przy planetach, w nawiązaniu do naszej astronomicznej zagadki sprzed tygodnia. Pytanie o liczbę planet uznawanych przez przedkopernikański układ geocentryczny, okazało się dla połowy odpowiadających na zagadkę znacznie trudniejsze niż się spodziewaliśmy. Dużo pracy miał więc „podpowiadacz”, zawsze próbujący pomóc naszym Zagadkowiczom w przypadku przesłania niepoprawnej lub niedokładnej odpowiedzi. Otóż zanim w XVIII wieku, około 200 lat po opublikowaniu „De Revolutionibus…” Mikołaja Kopernika, angielski naukowiec Robert Hooke ostatecznie potwierdził prawdziwość jego teorii heliocentrycznej, przez około 1600 lat obowiązywała w astronomii teoria geocentryczna wybitnego uczonego Klaudiusza Ptolemeusza z II wieku n.e., stanowiąca uporządkowaną wersję starożytnych poglądów, W teorii Ptolemeusza, wokół Ziemi krążył Księżyc, Słońce oraz 5 planet, wcześniej zwanych „gwiazdami błądzącymi”. A więc poprawną odpowiedzią na zagadkębyła liczba: 5 planet.
A oto dzisiejsza – tyleż łatwa, co trudna – zagadka, związana z pewnym epokowym wydarzeniem. Proszę znaleźć błąd w zdaniu: 10 października 1582 roku, w Krakowie noc była o 3 godziny dłuższa od dnia.
Wbrew pozorom, zadanie nie wymaga żadnych obliczeń, a po przemyśleniu, odpowiedzi prosimy przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 21 października. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.
Kolejny tydzień „złotej polskiej jesieni”, według prognoz ma być w przewadze zdecydowanie bardziej jesienny od poprzedniego, z przewagą deszczowych i dość chłodnych dni.
To kolejny tydzień z w połowie letnią, a w połowie jesienną pogodą, typową dla panującej nam szczęśliwie złotej polskiej jesieni. Miejmy nadzieję, że spełnią się zapowiedzi w większości pogodnych nocy.
Przed nami jeszcze pół miesiąca astronomicznego lata, niedługo już więc noce, wydłużające się systematycznie od letniego przesilenia, zaczną być dłuższe od dni.
Przed nami jeszcze trzy tygodnie astronomicznego lata, miejmy jednak nadzieję, że to klimatyczne potrwa nieco dłużej, bo jesiennej pogody w lecie mamy już trochę dość.
Przed nami jeszcze co najmniej miesiąc letniej pogody, bo po zakończeniu astronomicznego lata, na przełomie września i października możemy spodziewać się tradycyjnie jeszcze kilku tygodni tzw. babiego lata, w zachodnich kulturach nazywanego indiańskim latem.
Lato w pełni, nadal nie szczędzi nam upałów, jednak wiele wskazuje na to, że w najbliższych tygodniach pogoda już nieco ustatkuje się, co wraz z coraz dłuższymi nocami sprzyjać będzie obserwacjom nocnego nieba.
Tegoroczne lato nadal szaleje, wciąż racząc nas gwałtownymi burzami, ulewami i wichurami. Miejmy nadzieję, że te tropikalne warunki pogodowe będą z tygodnia na tydzień zanikać.
Jak na lipiec przystało, lato w pełnym rozkwicie, z dotkliwymi upałami, ale też gwałtownymi burzami i wichurami. Niestety, musimy się zacząć przyzwyczajać do tak ekstremalnych warunków prawdopodobnie również w przyszłych latach.
Tegoroczne lato nie szczędzi nam ekstremalnych wydarzeń pogodowych, które nie omijają również naszego kraju. Warunki te mają oczywiście związek z niedawnym letnim przesileniem, skutkującym najsilniejszym oddziaływaniem Słońca na północną półkulę naszej planety, więc z czasem możemy spodziewać się ich łagodzenia.
Wyjątkowo burzliwie, nie tylko burzowo, tegoroczne lato wkroczyło w naszą rzeczywistość. Miejmy więc nadzieję, że spełnią się długoterminowe prognozy, przewidujące w miarę typowy pogodowo przebieg kolejnych letnich miesięcy. Od astronomicznej strony żadnych zawahań przebiegu lata być nie może.
Długo oczekiwane lato staje się faktem. W poniedziałek 21 czerwca o godz. 5.32 Słońce osiąga punkt Raka, najdalej na północ wysunięty punkt swej pozornej rocznej wędrówki na tle gwiazd. Ten moment, nazywany letnim przesileniem przyjęło się uważać za początek lata.
Niespełna pół miesiąca dzieli nas od tegorocznego letniego przesilenia, początku astronomicznego lata, dnia najdłużej i najwyżej w roku wędrującego po niebie Słońca. W tym roku jakby z trudem dostosowuje się do tego faktu pogoda, ale astronomiczny scenariusz jest jak zawsze nie do naruszenia.
Czerwiec to jeden z czterech w roku miesięcy przełomu astronomicznych pór roku, w 2/3 jeszcze wiosenny, w 1/3 już letni. Niestety, jeśli spełnią się prognozy pogody, najbliższy tydzień może okazać się znów bardziej jesienny niż wiosenny czy letni.
W miniony piątek Słońce rozpoczęło wędrówkę przez znak Bliźniąt, trzeci i ostatni wiosenny znak zodiaku. Coraz bliżej więc do letniego przesilenia, co wprost skutkuje niemal już najdłuższymi dniami.
Za nami już blisko 2/3 tegorocznej kapryśnej wiosny. W miniony piątek Słońce rozpoczęło wędrówkę przez gwiazdozbiór Byka, jeden z dwóch, obok Bliźniąt, najwyżej położonych odcinków swej pozornej rocznej wędrówki na tle gwiazd. Niemal dokładnie na granicy tych dwóch zodiakalnych konstelacji, znajduje się w naszych czasach punkt letniego przesilenia, czyli punkt Raka, który w tym roku Słońce osiągnie rankiem 21 czerwca.
W minioną środę astronomiczna wiosna minęła swój półmetek, a wciąż jeszcze nie doczekaliśmy się prawdziwie wiosennej pogody. W tym tygodniu w kalendarzu mamy trzech Zimnych Ogrodników: Pankracego, Serwacego i Bonifacego, a zaraz po nich, w sobotę tradycyjnie Zimną Zośkę. Jednak według prognoz, ten związany z występującą niemal co roku właśnie w połowie maja zmianą cyrkulacji powietrza nad Europą, kilkudniowy okres znacznego ochłodzenia, tym razem nie powinien dać się zbytnio we znaki, a miejmy nadzieję, że druga połowa maja obdarzy nas już zdecydowanie bardziej wiosenno-letnią aurą i że doczekamy się wreszcie ciepłych i pogodnych dni i nocy.
Według prognoz synoptyków, przed nami ostatni już tydzień kapryśnej wiosny, pod koniec którego możemy spodziewać się wreszcie na dłużej prawdziwie wiosennej, a nawet letniej pogody.
Choć wiosenna pogoda nadal miesza się z jesienną czy wręcz zimową, wciąż liczymy na to, że niedługo zapanuje już naprawdę wiosenna aura. Astronomiczne wyznaczniki tej pory roku pozostają jednak niezmienne.
Chociaż to już pierwszy w pełni wiosenny miesiąc, w ciągu najbliższych 7 dni kwiecień-plecień zamierza serwować nam pogodę wszystkich 4 pór roku: od z początku wiosenno-letnich, poprzez niemal zimowe dni i noce w połowie tygodnia, po jesienną, deszczową jego końcówkę.
Rozpoczął się kwiecień, pierwszy w pełni wiosenny miesiąc roku i, zgodnie z popularnym wierszykiem, już od pierwszych dni spełnia się jako kwiecień-plecień, serwując nam to niemal letnią, to znów jesienną, czy prawie zimową pogodę.
