Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 11-17.06.2023
10.06.2023
18:13:00

Pod względem pogody najbliższy tydzień zapowiada się znów kapryśnie, z częstym zachmurzeniem i licznymi opadami. Miejmy jednak nadzieję, że nie zabraknie również okazji na spojrzenie w pogodne nocne niebo.


Końcowe dni astronomicznej wiosny, to ostatni okres wydłużania się dni, bo już w przyszłą środę, 21 czerwca czeka nas letnie przesilenie, a więc najdłuższy w całym roku dzień i najkrótsza noc. Do tego czasu przybędzie już tylko kilka minut dnia. W Katowicach, w niedzielę 11 czerwca, od wschodu Słońca o godz. 4:31 do zachodu o 20:56 dzień trwa 16 h 25 min, zaś w sobotę 17 czerwca, również od 4:31, ale do 20:59, Słońce wędrować będzie ponad naszym horyzontem 16 h 28 min, zaledwie o 3 min dłużej i już tylko o minutę krócej niż tego najdłuższego w roku, dnia letniego przesilenia. Nieznacznie również wzrasta w tym tygodniu wysokość górowania Słońca w prawdziwe południe: w niedzielę o godz. 12:44 wznosi się na 62,8°, w sobotę o 12:45 na 63,1°, a więc zaledwie o 0,3° wyżej i już tylko o 0,1° niżej niż w dniu letniego przesilenia.

Księżyc, tuż po ostatniej kwadrze z tarczą oświetloną w 49%, rozpoczyna w tym tygodniu swą wędrówkę na tle gwiazd w północno-wschodnim krańcu gwiazdozbioru Wodnika, 6° od granicy z Rybami, a kończy krótko przed nowiem we wschodnim krańcu Byka, 3° na zachód i o 3° wyżej od Słońca.

Spotykając po drodze 4 planety, Księżyc kontynuuje rozpoczętą w miniony piątek czerwcową serię koniunkcji z planetami. Tym razem pierwszą z nich jest Neptun, z którym na granicy Wodnika z Rybami spotyka się już w niedzielę, w samym środku dnia. Gdy 2 h po północy zarówno Neptun jak i Księżyc pojawiają się ponad wschodnim horyzontem, dzieli je już odległość 9°. Kolejną jest w środę rano bliska koniunkcja 16% Księżyca z jasnym Jowiszem w południowo-zachodniej części gwiazdozbioru Barana. Niestety i tym razem, zbliżenie obu obiektów możliwe będzie do zaobserwowania 4 h wcześniej, krótko przed świtem, gdy dzielić je będzie już odległość prawie 2°. Również w środku dnia w czwartek, we wschodniej części konstelacji Barana, wąski już, 8% sierp Księżyca spotka kolejną planetę, Urana. Tym razem ich zbliżenie można będzie zaobserwować 8 h później, około 3 h po północy, gdy dzielić je będzie jeszcze dystans 4°. Ostatnią w tym tygodniu będzie w piątek 2 h przed północą, na tle gwiazdozbioru Byka, koniunkcja Księżyca z Merkurym, wschodzącym tej nocy prawie 6 h później, gdy goszczący 2,5° na południe od gromady gwiazd Plejady, wąziutki już, 4% księżycowy sierp będzie dopiero 8° na zachód od planety. Mimo również nieudanej obserwacji tej koniunkcji, możemy jednak zwrócić uwagę na samego Merkurego, który właśnie w drugiej połowie tego tygodnia zapewnia drugą w tym roku okazję, by wprawdzie niedługo przed cywilnym świtem, ale dość jasnego, zaobserwować go na wczesnoporannym niebie.

Z widocznością pozostałych planet zapoznajmy się jak zwykle, dokonując przeglądu nocnego nieba w środku tygodnia. Krótko po zmierzchu na 59° wznosi się, górująca kwadrans wcześniej najjaśniejsza gwiazda Wiosennego Trójkąta, zerowej wielkości gwiazdowej Arktur z konstelacji Wolarza. Na wschodzie 46° ponad horyzontem błyszczy, niemal dorównująca mu blaskiem, najjaśniejsza gwiazda Trójkąta Letniego, Wega z gwiazdozbioru Lutni. Obydwa te gwiezdne symbole, zbliżającej się do końca oraz nadchodzącej pory roku, w komplecie błyszczą na niebie: Trójkąt Wiosenny już ponad południowo-zachodnim, a Trójkąt Letni na razie ponad wschodnim horyzontem.

Jedynymi spośród planet na wieczornym niebie są już od jakiegoś czasu goszczące blisko siebie na zachodzie – bardzo jasna Wenus i 300 razy ciemniejszy Mars, obydwie w granicach gwiazdozbioru Raka. Wenus szczególnie efektownie prezentuje się we wtorek wieczorem na tle jednej z bardziej wyrazistych otwartych gromad gwiazd, M44 Praesepe, Pszczółki, Ul czy Żłóbek. Na obserwacje mamy jednak tylko około 2 h, bo zarówno Wenus jak i Mars zachodzą tuż przed północą.

Po godzinie bez jakiejkolwiek planety, krótko przed 1:00 pojawia się na wschodzie Saturn w Wodniku, a 0,5 h po nim Neptun w Rybach. Około 2:20 wschodzi jasny Jowisz, a kolejne 0,5 h później Uran – obydwie planety w południowo-zachodniej części gwiazdozbioru Ryb. Gdy w tym samym czasie skierujemy wzrok na południową stronę nieba, 75° ponad horyzontem zobaczymy wznoszący się niemal najwyżej Trójkąt Letni. A więc tydzień przed letnim przesileniem, noc rozpoczyna górujący Arktur, czyli Gwiazda Wiosenna, a kończy wznosząca się najwyżej, najjaśniejsza w Trójkącie Letnim Wega z Lutni.

Pora na zagadkową część Gwiaździarni. Przed tygodniem zadaniem Państwa było określenie średniej odległości pomiędzy poszczególnymi fazami Księżyca, na podstawie długości miesiąca synodycznego. Oczywiście chodziło o średnią odległość w czasie. Zadanie było w sumie proste. Miesiąc synodyczny określający, również średnią, odległość pomiędzy dwiema kolejnymi pełniami, ale także np. nowiami czy innymi fazami, wynosi 29 dób 12 h i 44 min lub 29,5306 doby. Aby uzyskać średnią odległość pomiędzy kolejnymi fazami, wystarczyło tę wartość podzielić przez 4, co w wyniku daje 7 dób 9 h 11 min.

A oto dzisiejsza zagadka, też dotycząca Księżyca. Na szerokości geograficznej Katowic wysokość górowania poruszającego się na niebie po ekliptyce Słońca, waha się w zależności od pory roku od 16,4° do 63,2°. Orbita Księżyca może być nachylona do ekliptyki maksymalnie na 5,3°, przez co w skrajnych przypadkach poruszać się on może właśnie o tyle poniżej lub powyżej ekliptyki. Na podstawie tych danych proszę obliczyć największą i najmniejszą możliwą wysokość górowania Księżyca w Katowicach.

Odpowiedzi prosimy nadsyłać do czwartku 15 czerwca na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA