W środę w Rudzie Śląskiej poznamy zwycięzców jubileuszowej X edycji konkursu "W kręgu poezji i prozy lagrowej więźniarek obozu koncentracyjnego Ravensbrück".
Do półfinałów zgłosiło się prawie trzystu uczniów, ale na gali zaprezentuje się już tylko 28 najlepszych recytatorów. Wydarzeniu będzie towarzyszyła wystawa, o której w porannej rozmowie Radia Katowice rozmawiamy z dyrektorem katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
Doktora Andrzeja Sznajdera pytamy również o Festiwal Piosenki "O Wolności" - finał w sobotę w siedzibie naszej rozgłośni.
Gościem Radia Katowice jest dziś dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej dr Andrzej Sznajder. Dzień dobry.
Dzień dobry.
Pogoda za oknem kiepska dlatego na rozgrzewkę panie dyrektorze zdanie do dokończenia, prosimy o to od rana słuchaczy Radia Katowice: Warto dziś wstać bo…?
…można przyjść do Radia Katowice.
Na rozmowę.
Na rozmowę o poranku.
To teraz panie dyrektorze Ruda Śląska. Właśnie tam odbędzie się gala finałowa jubileuszowej, dziesiątej już edycji konkursu "W kręgu poezji i prozy lagrowej więźniarek obozu koncentracyjnego Ravensbrück". Swoje recytacje zaprezentują finaliści wyłonieni w zmaganiach półfinałowych. Czy ten konkurs porusza?
Ta nazwa jest mocno myląca „konkurs recytatorski” -mówię to jako osoba, która jest w pełni zaangażowaną oczywiście, więc można powiedzieć że trochę nieobiektywnie- ale w istocie udział w tym konkursie nie polega tylko na recytowaniu zapamiętanego, nauczonego na pamięć tekstu czy to poetyckiego, czy prozy, ani nawet na najbardziej oryginalne interpretacje. To jest coś daleko więcej. Uczestnicy tego konkursu, ci finaliści, w maju pojadą do miejsca pamięci i przestrogi Ravensbrück, czyli do miejsca w którym istniał ów potworny obóz, na taki kilkudniowy wyjazd studyjny. Tam mają okazję niejako dotknąć, obejrzeć i tak naprawdę dopiero przeżyć te treści, które już znają nie tylko jako utwory poetyckie czy prozę, ale przeżyć również te informacje, które dostają od nas w ramach przygotowania się do konkursu.
To będzie dla nich taka lekcja historii.
To jest niezwykła lekcja historii. Prosimy też bardzo często uczestników tego konkursu by znane im teksty, które prezentowali podczas konkursu, powiedzieli tam, w tym miejscu. Nabiera to już zupełnie innego znaczenia. Powiem jeszcze coś ciekawego, mianowicie, prosimy uczniów po wyjeździe, po powrocie, w drodze powrotnej stamtąd, by zechcieli swoje wrażenia w jakiś zwięzły, krótki sposób opisać. Proszę mi wierzyć, powstają kolejne, niezwykłe moim zdaniem utwory poetyckie opisujące to miejsce. Opowiada zatem tę historię już kolejne pokolenie i to jest ten niezwykły rys tego właśnie konkursu.
Panie dyrektorze miejsce pamięci i przestrogi Ravensbrück w Niemczech. Ja sam tego miejsca nie odwiedziłem, podobnie jak wielu naszych słuchaczy. Proszę powiedzieć czy ono również wywołuje tyle emocji, co niemieckie, nazistowskie obozy Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu czy Majdanek w Lublinie?
To jest jedno właśnie z takich miejsc, które zawsze zostawia ślad w pamięci tych którzy je odwiedzili. Kto był w Muzeum Auschwitz-Birkenau, jeśli był tylko raz, zapamiętuję tę wizytę na całe życie. Niektórzy wręcz zapamiętują ją w ten sposób, że już nigdy więcej tam nie chcą jechać.
Zbyt trudne to jest dla nich.
Zbyt trudne. To przerasta po prostu możliwości percepcji. Skala zła, z którą tam wciąż niejako mamy do czynienia, chociaż to są już tylko obiekty muzealne, poraża po prostu, zostawia ślad. My staramy się jadąc tam z młodzieżą, z ich opiekunami, pokazać jakby te wartości, które pozwoliły -w tym przypadku kobietom bo to był obóz kobiecy w Ravensbrück- przetrwać, czyli pokazać im na jakich wartościach budowały swoje życie, swoje trwanie w tym obozie, że przetrwały. Przetrwały jako osoby, jako ludzie.
Finał tego konkursu dziś w Rudzie Śląskiej. Będziemy oczywiście tam na miejscu. Panie dyrektorze zmieniamy teraz temat naszej rozmowy. W sobotę w Studiu Koncertowym Radia Katowice im. Jerzego Haralda odbędzie się finał ósmego Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenki "O Wolności". IPN organizuje go wspólnie ze Śląskim Centrum Wolności i Solidarności, które działa przy kopalni „Wujek” w Katowicach. Do udziały w tym roku zgłosiła się rekordowa liczba uczestników, ponad 200 osób.
Tak. Co roku ta liczba nam wzrasta. Cieszymy się z tego ogromnie i nie ukrywamy pewnego zaskoczenia, miłego zaskoczenia, że ta formuła edukacji historycznej -bo my ją tak w istocie traktujemy- zyskuje na popularności. A jest to właśnie też edukacja historyczna prowadzona taką drogą, można powiedzieć nieoczywistą, ale to jest jednak chyba dobra droga – pokazanie jak w Polakach tkwi ten gen wolności opowiadany na różne sposoby, między innymi właśnie poprzez utwory muzyczne.
O jakiej wolności będą opowiadać uczestnicy? Na radiowej scenie zabrzmią znane utwory między innymi Krystyny Prońko, Marka Grechuty, Maanamu czy Lombardu i wszystkie opowiadają o wolności.
Kaczmarskiego i Gintrowskiego. Tych autorów zaproponowaliśmy całą szeroką gamę. To są teksty bardzo często nam znane, słuchane.
Śpiewane w samochodzie.
Tak, które śpiewamy słuchając je w radio. Czasami sobie nie zdajmy sprawy z ich genezy, skąd one się wzięły. Ten konkurs jest zaproszeniem dla młodych ludzi by tym tekstom przyjrzeli się trochę uważniej, by zechcieli zaśpiewać -krótko mówiąc- po swojemu, tak jak rozumieją je dzisiaj, dodając trochę tego rozumienia współczesnego, bo wiele tych utworów, jakkolwiek znanych i popularnych -nie boję się tego słowa- to są już teksty historyczne. Powiedziałbym językiem historyka, to są teksty źródłowe.
Ten festiwal już w sobotę o godzinie 11:00.
W Radiu Katowice…
Przy ulicy Ligonia 29.
…to podkreślam z wielką przyjemnością.
Panie dyrektorze, zanim sobota, to powiedzmy sobie jeszcze o czwartku. Jutro w Katowicach odsłonięcie tablicy upamiętniającej mecenasa Jerzego Kurcyusza, to osoba zasłużona w regionie, ale chyba nieco zapomniana.
Jerzy Kurcyusz miał trochę pecha, jeśli wolno tak powiedzieć. Urodził się w Łomży w 1907 roku. Był przedstawicielem przedwojennego środowiska narodowego. Potem pełnił misje dyplomatyczne miedzy innymi w Rzymie, w Atenach, najdłużej w Stambule. Wrócił do Polski, ale cały okres powojenny był szykanowany, inwigilowany. W 47 roku zamieszkał już na stałe w Katowicach. Był prawnikiem, radcą prawnym, adwokatem. W latach 80., i stąd to umiejscowienie tablicy w Zarządzie Regionu „Solidarności”, mecenas Jerzy Kurcyusz mocno wspierał ruch „Solidarności”, doradzał jako prawnik, bronił jako adwokat między innymi górników kopalni „Piast”, liderów strajku, tego najdłuższego strajku podziemnego w proteście przeciwko stanowi wojennemu. Był też autorem pierwszego statutu komitetu budowy pomnika na kopalni „Wujek”. Był mocnym orędownikiem, twierdził, że to miejsce musi zostać w jakiś szczególny sposób upamiętnione. Nie doczekał już ani wolnej Polski, ani odsłonięcia tego pomnika. Uważamy, że należy mu się ten wyraz wdzięczności z naszej strony.
Jutro będziecie przypominać jego postać.
Jego postać i jego piękną książkę „Na przedpolu Jałty”. To są jego wspomnienia właśnie z tego okresu wojny, z tej misji dyplomatycznej w szczególności, którą pełnił w Stambule w Turcji.
I tutaj musimy postawić kropkę w naszej rozmowie. Czas niestety dobiega końca. Moim i państwa gościem w Radiu Katowice był dziś dr Andrzej Sznajder dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Dziękuję za rozmowę i spotkanie.
Dziękuję bardzo.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
