EDYTY RUTKOWSKIEJ PEJZAŻ PODWÓJNY
Tak pachnie jabłko jak malarz wzniósł plamę... napisał ongiś Stanisław Swen Czachorowski, zapoznany niestety poeta. Oto celność! Intuicja i skrót. Malarstwo narzuca zmysłom nie tylko wzrokowe wrażenia, a porządek plam barwnych na płaskiej powierzchni budzić potrafi różne zmysły i wrażenia. Wszystko zależy od czujnej gotowości patrzącego i od wyboru jakiego na samym początku dokonał sam artysta: czy chce ewokować przede wszystkim swoje przemyślenia i malować „z głowy” czy też otworzyć się na rzeczywistość „z zewnątrz”. To klasyczny dylemat, którego konsekwencje określają sytuację w sztuce nie tylko współczesnej rzecz jasna. O tym , że dzisiaj absolutnie tryumfuje opcja pierwsza nie trzeba nikogo przekonywać. Niestety wbrew intelektualnie „namaszczającym” wizjom i programom coraz powszechniejsze staje się odczucie, że zabrnęliśmy oto w jakiś ślepy zaułek .
Malarstwo EDYTY RUTKOWSKIEJ spokojnie, konsekwentnie i stanowczo ustawia się „pod prąd” aktualnych trendów. Przede wszystkim należy podkreślić rzecz najważniejszą: artystka uprawia malarstwo. Czyli nie tylko nie uważa , że to fenomen przebrzmiały, ale płótno, paletę, pędzel czy szpachlę stawia ponad wszelkie teorie. Co więcej jej żywiołem jest plener. Nie hermetyczna pracownia – laboratorium, nie wykoncypowany sposób, ale żywa przestrzeń. Żywe światło. Żywy naturalny kolor. Słowo naturalny trzeba tu mocno podkreślić, wywieść z natury, jej tajemnic i niepokojącego piękna. Zatem drugi ważny moment: Rutkowska wierzy w malarstwo. Praktykuje malarstwo. A jako bezpośrednią tradycję ma za plecami realizacje pejzażowe (zwłaszcza polskie) z przełomu XIX i XX wieku.
Taka postawa wymaga dzisiaj nie lada samozaparcia i odwagi, chociaż jeżeli ktoś nie traktuje jej jako efektu takich, czy innych kombinacji, to jest po prostu jak oddychanie. Zwyczajna i nieodzowna.
Warsztatowo malarstwo Edyty Rutkowskiej zaświadcza kolosalną biegłość i polot. Co ciekawe techniczne umiejętności, sposób i rytm kładzenia farby, wyrafinowane laserunki, gra fakturą – nie przesłaniają tego co takie cenne i rzadkie zwłaszcza dzisiaj: naturalności malarskiego gestu. Tego nie sposób się nauczyć. Wyrobić w sobie drogą ćwiczeń. To coś trzeba mieć w środku. Od początku. Żeby drgnienie światła, kaprys perspektywy, nagłe skłębienie obłoków, deklinacje barw – dostrzec i nazwać pędzlem. Żeby zdążyć. Tylko wtedy pejzaż zaczyna brzmieć. Nie jest prostym odwzorowaniem widomego konturu, ale wniknięciem w jego tajemną istotę.
Ileż słów wypowiedziani i napisano o tajemniczej alchemicznej jakości, która przesądza prawie zawsze o tym, czy coś jest sztuką, czy (tylko) lepszym lub gorszym rzemiosłem. A przecież definicji nie ma i nie będzie. Bo dotykamy rejonów nomen omen niedefiniowalnych. Wrażliwość, czułość, wzruszenie, piękno... No właśnie! Patrząc na subtelne a zarazem w jakiś sposób silne i definitywne ujęcia Rutkowskiej zdajemy sobie nagle sprawę , że te słowa naprawdę coś znaczą. Że wyparte, ba! wygnane z języka współczesnej krytyki nie przestały nazywać wrażeń i jakości istniejących. Żadne stare i nowe „izmy” nie zastąpią – użyjmy raz jeszcze tego słowa – t a j e m n i c y. Spokój górskiej przełęczy, melancholia zimowego zmierzchu, przezroczystość powietrza nad wodą, rytm płaszczyzn krajobrazu mówią do nas... o n a s ! Bo ten pejzaż choć taki „naoczny” rozlega się przecież też z drugiej strony, czyli w przestrzeni duchowej samego artysty. To jego lęki i olśnienia, jego pytania i odpowiedzi, obsesje, namiętności i zdumienia „dyktują” tu decyzje formalne.
Edyta Rutkowska przekonuje swoim malarstwem o niezbywalnej wartości sztuki, która mówi realnemu światu „tak”. Chmury, trawy, drzewa, woda i powietrze są tutaj literami sekretnego alfabetu.
Czytajmy ten tekst w skupieniu i z czułością .
Maciej M. Szczawiński
