Mija 40 lat od wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.
13 grudnia 1981 roku radio i telewizja nadawały wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował on Polaków o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Na mocy dekretu Rady Państwa wprowadzono stan wojenny na terenie całego kraju. W ciągu kilku dni internowano około 5 tys. osób, a na ulice wyjechały czołgi i wozy bojowe.
Dyrektor Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego profesor Zygmunt Woźniczka mówił w Radiu Katowice, jakie emocje towarzyszyły mu tego dnia.
Profesor Zygmunt Woźniczka mówił, że gen. Wojciech Jaruzelski podjął decyzję o stanie wojennym pod presją ZSRR, ale także grupy członków partii, która dążyła do konfrontacji.
Kilka dni po wprowadzeniu stanu wojennego, 16 grudnia 1981 r. doszło do pacyfikacji kopalni Wujek” w Katowicach. Zginęło dziewięciu górników, a 23 zostało rannych.
Jak mówi dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej doktor Andrzej Sznajder, PZPR zrobiła wszystko, by utrzymać w Polsce socjalizm.
Andrzej Sznajder dodał, że wprowadzając stan wojenny komunistyczne władze chciały złamać w narodzie ducha Solidarności.
Ten czas do dziś pamięta senator Halina Bieda, która wspomina, ze była wtedy aktywnie działającą harcerką.
Przeciwko społeczeństwu użyto całej siły komunistycznego państwa. Na ulice wyszło wojsko i milicja. Zakazano strajków, manifestacji i wszelkich akcji protestacyjnych. Wprowadzona została godzina milicyjna. Jak wspominają tamten dzień mieszkańcy regionu?
Mieszkańcy regionu doskonale pamiętają tamten trudny czas.
Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a zniesiono go 22 lipca 1983 roku. W trakcie jego trwania internowano ponad 10 tysięcy działaczy związanych z Solidarnością”, a życie straciło około 40 osób.
W Zabrzu-Zaborzu odbędą się regionalne uroczystości upamiętniające opór społeczny wobec wprowadzenia stanu wojennego.
W 40. rocznicę wydarzeń Grudnia’81 weterani Solidarności spotkają się na mszy świętej a następnie złożą kwiaty pod krzyżem i obeliskiem poświęconym internowanym w Ośrodku Odosobnienia w Zabrzu-Zaborzu.
Obóz internowania w Zabrzu-Zaborzu był największym ośrodkiem odosobnienia na Śląsku w stanie wojennym. Internowano w nim głównie działaczy opozycji ze Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, a także z dawnego województwa częstochowskiego. 13 grudnia 1981 umieszczono w nim 112 internowanych, w kolejnych dniach liczba ta rosła. Na początku stycznia 1982 roku w Zaborzu przetrzymywano blisko 400 osób. Ostatni internowani opuścili ośrodek w przeddzień pierwszej rocznicy stanu wojennego, 12 grudnia 1982 roku.
Jasna Góra również uczci 40. rocznicę wybuchu stanu wojennego. Z tej okazji zostanie ułożony świetlisty krzyż ze zniczy, od znajdującej się na placu jasnogórskim figury Maryi Niepokalanej wzdłuż Alei Sienkiewicza aż do pomnika ks. Jerzego Popiełuszki. Zapaleniu Światła Wolności towarzyszyć będą piosenki Solidarności. Uroczystość poprzedzi msza św. za Ojczyznę. Po niej sprzed Bazyliki wyruszy uroczysta procesja na plac przed Szczyt, gdzie pod figurą Niepokalanej spotkają się przedstawiciele więzionych, internowanych, Solidarności, reprezentanci szkół i wszyscy chcący wziąć udział w rocznicowych obchodach. Przed wejściem do Kaplicy i Bazyliki rozdawane będą tzw. pinsy, czyli metalowe przypinki z napisem "Pamiętamy 1981". Znaczki zostały przygotowane w ramach projektu edukacyjnego "Gdy gaśnie pamięć dalej mówią kamienie".
W Klubie Politechnik w Częstochowie DKF "Rumcajs" przygotował projekcję filmu dokumentalnego "Zwykli ludzie, niezwykłe sprawy – historia Solidarności częstochowskiej". Są to wspomnienia osób, które uczestniczyły w walce o demokrację, udokumentowane niepublikowanymi wcześniej materiałami filmowymi i fotograficznymi z tamtego okresu. Obraz otrzymał II nagrodę wśród filmów upamiętniających 40. rocznicę powstania Solidarności na XV Festiwalu Polonijnym "Losy Polaków" 2020. Scenariusz napisali Wojciech Rotarski i Krzysztof Kasprzak, muzyką film zilustrował – Janusz Yanina Iwański.
Sosnowiec pamięta o 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. Z tej okazji na scenie zlokalizowanej na Placu Papieskim odbędzie się koncert pod nazwą "JA PŁONĘ", w którym wystąpią najważniejsi artyści polskiej sceny muzycznej. Jak mówi Rafał Łysy z sosnowieckiego magistratu, muzyka tamtych lat jest świadectwem oporu przeciwko systemowi.
Na scenie wystąpią m.in. Zbigniew Hołdys, Janusz Panasewicz, Małgorzata Ostrowska, Wojciech Waglewski i Organek.
Tablica upamiętniająca Joachima Gnidę, jednego z dziewięciu górników zabitych podczas pacyfikacji kopalni Wujek w 1981 roku, zostanie odsłonięta w Tychach. Tablica znajduje się w Szkole Podstawowej nr 14, do której uczęszczał Gnida. Wcześniej młodzież uczestniczyła w lekcjach poświęconych wydarzeniom z grudnia 1981 roku. Na uroczystość odsłonięcia tablicy zaproszono rodzinę tragicznie zmarłego górnika. Joachim Gnida w trakcie pacyfikacji kopalni "Wujek" został postrzelony w głowę. W stanie ciężkim trafił do szpitala w Katowicach-Ochojcu gdzie zmarł po dwóch tygodniach. Zostawił żonę i małą córeczkę. Umarł na kilka dni przed swoimi 29 urodzinami.
W oknach polskich domów, urzędów, szkół i innych instytucji o godzinie 19:30 zapłoną świece – symbol upamiętniający ofiary stanu wojennego. Jak powiedział dyrektor katowickiego oddziału IPN, doktor Andrzej Sznajder, po raz pierwszy "Światło Wolności" zapłonęło 40 lat temu w USA.
W akcji może wziąć udział każdy, zapalając świeczkę w oknie lub wirtualnie na stronie swiatlowolnosci.ipn.gov.pl.
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Śląskie Centrum Wolności i Solidarności przygotowało konferencje naukową dotycząca grudniowych strajków sprzed 40 lat. Spotkanie odbędzie się w Centrum Edukacyjnym IPN w Katowicach przy ul. św. Jana 10. Podczas wydarzenia zaprezentowane zostaną nowe wyniki badań w sprawie protestów przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. Konferencji towarzyszyć będzie prezentacja wystawy ‘’Stan wojenny 1981-1983“.
Autorzy: Patrycja Cieślok, Zdzisław Makles, Karol Onyszkiewicz, Joanna Opas, Piotr Pagieła, Magdalena Pańczyk, Krzysztof Słabikowski, Konstancja Snopczyńska, Dorota Stabik, Łukasz Szwej /rs/
