16 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Krwiodawcy. W tym roku jego hasłem jest "Oddaj krew, oddaj osocze, dziel się życiem, dziel się często". Jak wakacyjne wyjazdy krwiodawców wpływają na braki krwi. Jakie przywileje mają honorowi dawcy krwi. Z pełniącym obowiązki dyrektora Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach Michałem Szafrańskim rozmawia Piotr Pagieła.
Gościem Radia Katowice o poranku jest pełniący obowiązki dyrektora Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach pan Michał Szafrański. Dzień dobry panu.
Dzień dobry panu, dzień dobry państwu.
Panie dyrektorze dziś obchodzimy Światowy Dzień Krwiodawcy. W tym roku obchodzony jest pod hasłem "Oddaj krew, oddaj osocze, dziel się życiem, dziel się często”. Panie dyrektorze jak często można się dzielić krwią?
Co do zasady mężczyźni mogą oddać krew pełną maksymalnie sześć razy w ciągu roku.
Krew pełną, czyli?
Krew pełną, to znaczy krew w takiej postaci w jakiej wypływa z żyły. Możemy pobierać krew metoda konwencjonalną, czyli pobieramy krew pełną, albo przy użyciu separatora, gdzie pobieramy tylko konkretne składniki krwi na przykład koncentrat płytkowy czy osocze. Krew pełną mężczyźni mogą w trakcie roku oddawać sześć razy, kobiety maksymalnie 4 razy. Przerwa między oddaniami musi wynosić minimum osiem tygodni.
Panie dyrektorze ten dzień jest okazją do podniesienia globalnej świadomości potrzeby zapewnienia bezpiecznej krwi i produktów krwiopodobnych do transfuzji. Krew to „dar życia”, to jeden z najcenniejszych leków, którego nie da się zastąpić niczym innym.
Tak jest. Zawsze powtarzamy taki banał, że krwi nie da się wyprodukować. Wiemy, że były podejmowane takie próby, ale w tej chwili, nie ma alternatywy. Krew nie jest produkowana nigdzie w laboratorium. Można się nią jedynie podzielić i dzięki temu uratować życie wielu, wielu pacjentów.
To co pan powiedział wcale nie jest banałem panie dyrektorze. To także okazja by podkreślić wkład dobrowolnych i nieodpłatnych dawców krwi w krajowy system opieki zdrowotnej, czyli po prostu honorowych dawców krwi. Co trzeba zrobić, jakie trzeba spełnić warunki żeby zostać dawcą krwi a potem honorowym dawcą?
Żeby móc się do nas zgłosić oddawać krew przede wszystkim trzeba być osobą pełnoletnią, czyli krew mogą oddawać osoby między 18. a 65. rokiem życia, ważące co najmniej 50 kilogramów, bo to też jest ważne, czasem zgłaszają się osoby ważące mniej i niestety nie możemy wtedy od nich krwi pobrać.
Czyli rozumiem, że taki potencjalny dawca przychodzi i musi stanąć na wadze?
Tylko część z nich. Jeżeli tzw. „gołym okiem” lekarz jest w stanie stwierdzić, że na pewno jest to wyraźne więcej niż to 50 kilogramów, na wagę niekoniecznie będzie musiał stawać, natomiast w przypadku wątpliwości – tak. Zawsze takie dodatkowe badanie i weryfikacja jest przeprowadzana. Oczywiście potencjalny dawca musi mieć taki stan zdrowia, który kwalifikuje go do oddawania krwi, czyli musi czuć się zdrowy. Mamy też niekrótką listę czynników, które dyskwalifikują czasowo lub w sposób stały.
Chociażby przyjmowanie leków niektórych, chociażby przebyte choroby, chociażby tatuaże.
Chociażby tatuaże. To wcale nie jest taki błahy przypadek. Tatuaż dyskwalifikuje na okres 6 miesięcy, czyli przez pół roku po tatuażu taki dawca nie może się u nas pojawić. Często są to bardziej typowe sytuacje, jakiś zabieg stomatologiczny, czy właśnie choroby, czy to co przed nami czyli okres wakacyjny, urlopy zagraniczne. Na stronie internetowej mamy zamieszczoną informację o sytuacji epidemiologicznej, warto przed wizytą u nas zerknąć do tej zakładki, odświeżyć sobie listę krajów, w których pobyt wymaga karencji, najczęściej jest to 28-dniowa karencja, są to obszary gdzie występują różnego rodzaju wirusy: wirus Zachodniego Nilu, Zika, czy inne. W większości są to kraje Afryki czy obu Ameryk. Zdarzają się też kraje europejskie, które powodują że trzeba odczekać. Dlatego ten okres wakacyjny jest dla nas trudniejszy, gdyż osoby raz że wyjeżdżają na urlop, jeżeli jest to urlop zagraniczny to z oczywistych względów nie oddają w tym czasie krwi, a niejednokrotnie również po powrocie z takiego urlopu zagranicznego są zmuszone do tej karencji 28-dniowej.
Panie dyrektorze Narodowe Centrum Krwi cały czas apeluje o oddawanie krwi, mówi o jej brakach. Przed wejściem do studia sprawdzałem jak wygląda Bank Krwi w Regionalnym Centrum Dawstwa i Krwiolecznictwa, najbardziej potrzebna jest krew grup B Rh- i AB Rh-, krótko mówiąc do takich dawców, z takimi grupami apelujemy by się zgłaszali.
Jak najbardziej. Niezmiennie, zawsze najbardziej, potrzebujemy minusów. Trzeba pamiętać, że centra też między sobą pracują w tym zakresie i w przypadku zmniejszania się zapasów, które państwo widzicie między innymi na naszej stronie internetowej, my natychmiast reagujemy i we współpracy z centrami z innych województw i sobie te ewentualne zmniejszone zapasy uzupełniamy. Generalnie pierwsze pięć miesięcy tego roku są dość wyjątkowe bo obserwujemy około 10% wzrost donacji w porównaniu do analogicznego okresu z innych lat, nawet poprzedzających okres pandemiczny. To powoduje, że można powiedzieć, że zapasy mamy optymalne.
Bo nie można magazynować krwi przez dłuższy czas.
Zgadza się. Niestety krew już po rozdzieleniu, szczególnie koncentrat krwinek czerwonych, to jest okres około 40 dni maksymalnego okresu przechowywania, więc niestety nie jesteśmy w stanie zbierać tego na półkę i wykorzystywać przez kolejne miesiące. Dlatego ten system zbudowany jest w ten sposób żeby były to regularne, systematyczne donacje.
Dwie minuty nam jeszcze zostały panie dyrektorze. Mamy lawinę uwag do projektu ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie. Ja bym chciał o dwóch uwagach porozmawiać. Pierwsza to dyskryminacja kobiet-krwiodawców, które zostają honorowymi krwiodawczyniami znacznie później niż mężczyźni bo, jak pan sam powiedział, rzadziej mogą oddawać krew. Myśli pan, że to powinno być w jakiś sposób uregulowane?
Nie wiem czy można to dyskryminacją nazwać. Oczywiście uwagi do projektu są nadal zbierane, projekt jest otwarty, nie jest to ustawa która jest już przyjęta. Co do zasady litraż jest zrównany przy czym biorąc pod uwagę te cztery donacje w roku, w porównaniu do sześciu w przypadku mężczyzn, kobiety rzeczywiście dłużej będą ten litraż zbierać, jeżeli można tak powiedzieć. Jest to taki jeden z elementów, którym można się potencjalnie jeszcze przyjrzeć.
W takim razie na koniec jeszcze jedna kwestia. To również jedna z uwag do tej ustawy. Dwa dni wolnego po oddaniu krwi, czy jeden dzień przeciwko dwóm dniom? Protestują, w zasadzie uwagi mają pracodawcy.
Tak, myślę że zarówno ministerstwo jak i Narodowe Centrum Krwi jest świadome tych uwag, były one zgłaszane. Na chwilę obecną w projekcie, jak państwo doskonale wiecie, te dwa dni zostały pozostawione. Jest to jakby kontynuacja rozwiązania, które zostało przyjęte czasowo na okres pandemii. Od strony systemu krwiodawstwa zaowocowało to bardzo dobrze i udało się dzięki temu pozyskać nowych krwiodawców, dla których tego typu rozwiązanie jest dodatkową zachętą do oddawania krwi.
Powiedział Michał Szafrański pełniący obowiązki dyrektora Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach. Panie dyrektorze dziękuję bardzo za wizytę w studiu i wszystkiego dobrego. Dużo krwiodawców.
Dziękuję bardzo.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
