Zapraszamy do Muzeum Historii Katowic na wystawę pt. Suberlak. Baśń o wspólnocie.
Stefan Suberlak (1928-1994), malarz i grafik przez całe życie związany z Katowicami, mimo upływu lat nadal funkcjonuje w żywej pamięci widzów zauroczonych niepowtarzalnym wdziękiem jego kompozycji, szczególnie spopularyzowanych przez wielkoformatowe malarstwo i mozaiki na dworcach PKP Górnego Śląska (np. Katowice – Ligota czy Katowice-Piotrowice, Zabrze, Łaziska) oraz w innych budynkach użyteczności publicznej (np. Separator w Katowicach, Dom Kultury w Tarnowskich Górach czy hotel PTTK w Chorzowie).
Suberlak stworzył własny, żywiołowy, optymistyczny, rozpoznawalny na pierwszy rzut oka styl mocno zakorzeniony w sztuce współczesnej. Jego charakterystycznymi cechami były: narracyjność, przenikanie planów przestrzennych oraz znaczeniowych, perspektywa intencjonalna, monumentalizm przeplatany dbałością o szczegóły, a przy tym specyficzny wiejski realizm i poczucie humoru. W swych dziełach artysta mówił zwykle o umiłowaniu natury, świata roślin i zwierząt, o podziwie dla harmonijnego życia wsi i jej społeczności oraz szacunku dla jej ciężkiej pracy, ale także o swoim zaniepokojeniu nieuchronnymi przemianami cywilizacyjnymi czy notorycznym zagrożeniem wojną.
Idee związane z jego twórczością są dziś nadzwyczaj aktualne. Dostrzeganie zwykłego człowieka i jego losu znajduje się w centrum zainteresowania badaczy i zyskało we współczesnej humanistyce miano zwrotu ludowego. Ważne i pozytywne przesłanie w czasach zmian klimatycznych oraz rosnącej wrażliwości ekologicznej niesie spojrzenie artysty podkreślającego wagę i wzajemny wpływ każdego, nie tylko ludzkiego życia. Nadto, w dobie ogólnoświatowych zawirowań społeczno-politycznych i polaryzacji postaw, kojąco działa na nas myśl o zgodnym współdziałaniu ludzi. Wszystkie te relacje zostały ujęte w tytule naszej wystawy: Baśń o wspólnocie.
W Muzeum Historii Katowic znajduje się ponad 180 prac Stefana Suberlaka, w tym grafiki, obrazy, projekty malarstwa monumentalnego, rysunki oraz wyjątkowy szkicownik zawierający niemal setkę ukończonych kompozycji. Artysta ten był bowiem niegdyś jednym z najbardziej twórczych, najczęściej eksponowanych i nagradzanych polskich plastyków. W wyniku przemian gospodarczych i politycznych lat 80. XX w., przemijania pokolenia towarzyszących mu krytyków i publiczności, a także braku świadomych sukcesorów popadł jednak w zapomnienie. Mimo mnóstwa publikacji ukazujących się na jego temat za życia do teraz nie powstała podsumowująca twórczość artysty monografia ani wystawa retrospektywna.
Wciąż zatem poszukujemy informacji, dokumentów i zdjęć związanych z tym wybitnym, acz niezwykle skromnym człowiekiem, z jego twórczością oraz biografią. Wiele szczegółów z życia Stefana Suberlaka nadal stanowi dla nas zagadkę. Wiele jego ciekawych dzieł – zwłaszcza obrazów z lat 50. i 60. XX w. – zaginęło. Malarstwo monumentalne w licznych przypadkach nie zachowało się. Serdecznie prosimy P.T. zwiedzających o pomoc w nadaniu naszej wystawie rozgłosu, który umożliwi dotarcie do rozproszonych źródeł. Sprawdzone wiadomości następnie znajdą się w bogato ilustrowanym, planowanym na wrzesień 2025 r. katalogu zbiorów z obszernym omówieniem twórczości artysty.
Pozwólcie się tymczasem zaprosić do samego środka Suberlakowej baśni pamiętając, że jak pisał Bruno Bettelheim, baśnie zajmują się głównie nie tym, co możliwe, ale tym, czego pragniemy.
Wystawa czynna od 15 maja do 28 września 2025 w siedzibie głównej Muzeum Historii Katowic przy ul. Szafranka 9 w Katowicach.
Natalia Kruszyna
nataliakruszyna@mhk.katowice.pl
tel. 32 209-00-21 w. 103
