100 lat temu masakra w Mysłowicach i niezadowolenie Ślązaków z postanowień Traktatu Wersalskiego spowodowało wybuch I Powstania Śląskiego. Choć zryw został szybko stłumiony to wysłał w świat wiadomość o gotowości do walki o włączenie Górnego Śląska do Polski.
Dziś w Katowicach odbędą się uroczystości upamiętniające te wydarzenia. Zostaną złożone wieńce na grobach przywódców i inicjatorów powstania. Odsłonięta zostanie tablica upamiętaniająca stulecie Powstań Śląskich. Odbędzie się też uroczysta sesja Sejmiku Województwa Śląskiego. W uroczystościach weźmie udział prezydent Andrzej Duda.
I powstanie śląskie, zorganizowane przez Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska, miało na celu przywrócenie tego regionu Polsce. Było pierwszym z trzech zbrojnych wystąpień ludności Śląska przeciwko Niemcom. Upadło wprawdzie 24 sierpnia 1919 roku, przygotowało jednak grunt do następnych zrywów.
Zarówno wybuch pierwszego, jak kolejnych powstań śląskich, był spowodowany rozczarowaniem ludności polskiej decyzją traktatu wersalskiego w sprawie zarządzenia plebiscytu na Górnym Śląsku. Pierwsze powstanie wybuchło spontanicznie. Jego bezpośrednią przyczyną była masakra w Mysłowicach (15 sierpnia), gdzie zgromadzeni górnicy wraz z rodzinami domagali się zaległych wypłat. Gdy tłum wtargnął na teren kopalni, oddział niemieckiej straży granicznej - Grenzschutzu otworzył ogień do ludności cywilnej. Zginęło wówczas 10 osób, w tym 13-letni chłopiec.
Powstanie objęło powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, rybnicki, tarnogórski oraz część raciborskiego. Na jego czele stanął śląski działacz polityczny Alfons Zgrzebniok, który kierował zrywem z Sosnowca. Zaangażowanie militarne Polski w tym czasie w wojnę polsko-bolszewicką uniemożliwiło rządowi Rzeczpospolitej udzielenie wsparcia ludności Górnego Śląska.
Po zakończeniu walk oddziały wycofały się do Zagłębia Dąbrowskiego i województwa krakowskiego. Niemcy przystąpili do akcji represyjnych, trwających aż do przybycia na Górny Śląsk Komisji Międzysojuszniczej, która przejęła władzę na terytorium plebiscytowym. W obawie przed zemstą niemieckich nacjonalistów, którzy już w trakcie walk dopuścili się licznych zbrodni na ludności polskiej, ze Śląska uciekło ponad 20 tysięcy osób - powstańców, działaczy politycznych oraz członków ich rodzin. Dla uchodźców zorganizowano obozy przejściowe między innymi w Sosnowcu, Oświęcimiu, Jaworznie i Zawierciu. 1 października 1919 roku podpisano porozumienie między rządem polskim i niemieckim, powstańcy mogli powrócić do swych domów.
Mimo przegranej, I powstanie zwróciło jednak uwagę międzynarodowej społeczności na sprawę Śląska. To pod naciskiem opinii publicznej Niemcy ogłosili amnestię dla uczestników zrywu.
W latach 1919-1921, czyli w okresie formowania się polskiej państwowości po zakończeniu I wojny światowej, na Górnym Śląsku wybuchły trzy powstania. Udokumentowały na zawsze polskość tych ziem i pozostały w pamięci kolejnych pokoleń.
/iar/mm/
