---

Wielki Piątek, czyli drugi dzień Triduum Paschalnego. 

W tradycji chrześcijańskiej to dzień powagi, skupienia i postu, w którym szczególnie czci się drzewo krzyża. Przez cały ten dzień katolików obowiązuje post ścisły i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Na Jasnej Górze tradycyjnie odbywa się droga krzyżowa wzdłuż wałów klasztornych, którą prowadzi metropolita częstochowski a w Bazylice jasnogórskiej odprawiane są Gorzkie Żale z ostatnią nauką pasyjną oraz sprawowana jest Liturgia Męki Pańskiej. Adoracja przy Grobie Pańskim w Kaplicy Matki Bożej trwa przez całą noc.

Precesje i drogi krzyżowe upamiętniające Mękę Pańską, to zwyczaje znane od wieków. W średniowiecznej Polsce były obchodzone bardzo intensywnie, tłumaczy profesor Bożena Czwojdrak, mediewistka z Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego. 

O tym, że święta Wielkiej Nocy będą ruchome i będą przypadać zawsze w niedzielę, po pierwszej wiosennej pełni księżyca ustalono podczas Soboru w Nicei w IV wieku.

Wielki Piątek w tradycji ludowej powiązany był z wodą. W ten dzień symbolicznie się obmywano. Jak mówi Anna Grabińska-Szczęśniak, kierownik działu etnografii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, wierzono, że zabiegi te mają znaczenie dla zdrowia. 

Tatarczówka miała chronić przed chorobami oraz... alkoholizmem. Trzeba było zjeść 5 kawałków chrzanu, co miało chronić przed chorobami układu pokarmowego. Liczba 5 jest nieprzypadkowa, bowiem symbolizuje 5 ran Jezusa. W Wielki Piątek wyrabiano także maść z pączków topoli, która miała chronić przed chorobami skóry i działać na porost włosów.

Wielki Piątek to najważniejszy dzień w roku dla Kościoła ewangelicko-augsburskiego. To czas absolutnego wyciszenia i refleksji nad śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa. Rozważa się przede wszystkim to, co zdarzyło się na Golgocie – ukrzyżowanie, 7 słów Chrystusa na krzyżu i jego śmierć. 

— Na Śląsku Cieszyńskim ma to szczególny wymiar, jako że żyje tam największa społeczność ewangelików — mówi etnograf Małgorzata Kiereś. 

— Śląsk Cieszyński, to jedna z niewielu w Polsce enklaw, gdzie żywe są jeszcze pradawne obrzędy i zwyczaje związane z Wielkim Tygodniem — mówi etnograf profesor Daniel Kadłubiec. 

W większości ewangelickich parafii odprawiane są tego dnia dwa nabożeństwa – rano i wieczorem. Milkną dzwony, na ołtarzu dominuje czerń, a krzyż ołtarzowy może być przysłonięty kirem. Wiele osób uczestniczy w nabożeństwach ze Spowiedzią i Wieczerzą Pańską. W ten dzień w wielu kościołach luterańskich zbierana jest ofiara wielkopostna na działalność charytatywną. Ksiądz Marian Niemiec, biskup diecezji katowickiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego zwraca uwagę, że szczególnie w tym czasie widać pociechę dla wątpiących i opuszczonych.

W tym dniu ewangelikom przysługuje dzień wolny od pracy.

Autorzy: Marcin Kazek-Wielgus, Grzegorz Mach, Andrzej Ochodek, Joanna Opas /rs/

---