Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 29.03–4.04.2020
28.03.2020
12:38:00

Gwiaździarnia Pana Jana 29.03–4.04.2020 

Na przełomie marca i kwietnia witam Słuchaczy Gwiaździarni Pana Jana na kolejnym spotkaniu z astronomią. Od 20 marca mamy już astronomiczną wiosnę, a pogoda wciąż „w kratkę”, jednak według prognoz, już niedługo cieplejsze dni powinny zacząć przeważać nad tymi bardziej zimowymi. Pewnym symbolicznym pożegnaniem z zimą jest również fakt, że po przestawieniu zegarów, od niedzieli używamy już czasu letniego. 

Zanim jednak nastąpi, zapewne szczególnie upragnione w tym ciężkim roku lato, przez blisko 3 miesiące obserwować jeszcze będziemy wydłużające się dni i coraz wyżej wznoszące się na niebo za dnia Słońce. Na razie dnia przybywa w tym samym tempie. Tym razem w Katowicach, od niedzieli do soboty dzień wydłuży się o kolejne 23 minuty: z 12 h 45 min do 13 h 08 min, jednak godziny wschodów górowania i zachodów Słońca są już o blisko godzinę późniejsze z powodu zmiany czasu. I tak w niedzielę Słońce wędruje po naszym niebie od godz. 6.26 do 19.11, najwyżej, na 43,4° wznosząc się o 12.49, zaś w sobotę od 6.13 do 19.21, o 12.47 górując: 45,7° ponad horyzontem, o kolejne 2,3° wyżej. 

Bieżący tydzień upływa pod znakiem rosnącego Księżyca, W niedzielę po zmierzchu, w kształcie niezbyt jeszcze wyrośniętego rogala z oświetloną w 24% tarczą, Księżyc wędruje przez gromadę Hiady w Byku, około północy, krótko przed zachodem zbliżając się na 3° do Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy konstelacji. Po pierwszej kwadrze w środę w środku dnia, wieczorem oświetlony już w 53% w samym centrum Bliźniąt, do soboty wieczora błyszczący już 92% swej tarczy, dotrze do wschodniej połowy gwiazdozbioru Lwa, zachodząc dopiero pod koniec nocy. W tym, a nawet kolejnym tygodniu. Księżyc nie napotka na swej trasie żadnej jasnej planety, dopiero w połowie miesiąca docierając na pogranicze gwiazdozbiorów Strzelca i Koziorożca, gdzie wciąż goszczą Jowisz, Saturn i Mars.

Te trzy planety nadal możemy oglądać dopiero w drugiej połowie nocy, wschodzące 2–2,5 h przed świtem: Jowisz dopiero około 3.30, Mars pół godziny później. Po niezbyt efektownym okresie wieczornej widoczności Merkurego w połowie lutego, od 1,5 miesiąca jedyną, ale znakomitą ozdobą wieczornego nieba jest Wenus, zaczynająca ten tydzień na granicy konstelacji Barana i Byka, by 5 dni później, w piątek po zmierzchu ukazać się nam na tle pięknej gromady gwiazd Plejady. Zachodząca tuż przed północą, pozwala nam cieszyć się tym niecodziennym widokiem przez około 4 h. Niewiele mniej efektownie prezentować się będzie, również w sobotni wieczór, na wschodnim skraju gromady. Oby tylko dopisała pogoda. 

Wieczorami właśnie teraz obserwujemy swoistą zmianę warty między zimowymi a wiosennymi gwiazdozbiorami. Gdy 1,5 h przed północą Zimowy Sześciokąt zaczyna zanurzać się pod południowo-zachodni horyzont, ponad południowo-wschodnim w komplecie błyszczą już 3 jasne gwiazdy wytyczające wierzchołki Wiosennego Trójkąta. Po zbliżeniu Księżyca z początkiem tego tygodnia z zimowym Aldebaranem, w sobotę wieczorem przewędruje on również 3° ponad pierwszą jasną gwiazdą Wiosennego Trójkąta, wyznaczającym jego zachodni wierzchołek Regulusem z konstelacji Lwa. Najjaśniejszy, północny wierzchołek, w postaci pomarańczowej gwiazdy Arktur z konstelacji Wolarza, wznosić się już będzie na ponad 40° na wschodzie, a najjaśniejsza w Pannie, błękitna Spika, dwa razy niżej nad południowo-wschodnim horyzontem. Zanim jednak w okolice tego gwiezdnego symbolu wiosny dotrze bliski już pełni Księżyc, w pierwszych dniach tego tygodnia mamy najlepsze warunki, by bliżej przyjrzeć się okolicy Wiosennego Trójkąta. Gdy około północy wznosi się on najwyżej, przez zenit przechodzi właśnie okołobiegunowa Wielka Niedźwiedzica, a poniżej niej niewielkie wiosenne konstelacje Małego Lwa, Psów Gończych i Warkocza Bereniki. Z kolei na południe od Wiosennego Trójkąta, również niewielkie: Sekstant, Krater i Kruk, usytuowane na grzbiecie rozciągającego się nisko nad horyzontem na ponad 100°, wspaniałego gwiazdozbioru Hydry. Każdej z tych konstelacji będzie okazja przyjrzeć się bliżej podczas naszych wiosennych spotkań. 

Dziś przypomnijmy, poniekąd wiążący się z naszą zagadką sprzed tygodnia, Sekstant. W ubiegłą sobotę pytaliśmy o to, jaki obiekt astronomiczny nosi nazwę Urania. Tym obiektem jest oczywiście 30. z kolei planetoida, odkryta w 1854 roku przez brytyjskiego astronoma Johna Hinda. Natomiast kształtu usytuowanego na grzbiecie Hydry Sekstantu, jednego z podstawowych przyrządów do pomiaru kątów na niebie, blisko 200 lat wcześniej pośród niezbyt jasnych gwiazd dopatrzył się gdański astronom Jan Heweliusz, również dedykując swój gwiazdozbiór muzie astronomii Uranii, pod oryginalną łacińską nazwą Sekstans Uraniae. 

Zanim przejdziemy do dzisiejszej zagadki astronomicznej, kilka zdań poświęćmy czekającej nas tej wiosny, prawdopodobnie nie lada atrakcji, w postaci zbliżającej się do nas jasnej komety o symbolu C/2019 Y4 (Atlas). Odkryta zaledwie 3 miesiące temu, poruszającą się po niezwykle wydłużonej eliptycznej orbicie, podczas przelotu w końcu maja najbliżej Ziemi, kometa powinna być bez trudu dostrzegalna gołym okiem, być może osiągając jasność –1, a nawet –2 magnitudo. Na razie jeszcze kilka tysięcy razy ciemniejsza, jako obiekt okołobiegunowy, porusza się wysoko na niebie pomiędzy Wielką Niedźwiedzicą a Żyrafą, zmierzając w kierunku Perseusza, gdzie 31 maja powinna minąć Słońce w odległości 1/4 jednostki astronomicznej. Jej losy śledzić będziemy bliżej w maju. 

Dzisiejszą zagadką pozostaniemy jeszcze przy aktualnych wydarzeniach, nawiązując do piątkowej wizyty Wenus na tle Plejad. Proszę podać nazwy dwóch najjaśniejszych gwiazd otwartej gromady gwiazd Plejady. Odpowiedzi prosimy jak zawsze przesyłać na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl do czwartku 2 kwietnia. Zapraszam do odpowiedzi i na kolejne wydanie Gwiaździarni za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA