Radio Katowice
Radio Katowice / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana 12-18.02.2023
11.02.2023
17:06:00

Przed nami tydzień nieco łagodniejszej zimowej pogody, z dodatnimi za dnia temperaturami, ale z okresowo tylko bezchmurnym niebem, na szczęście tydzień dość ubogi w bardziej spektakularne wydarzenia astronomiczne.


Za wcześnie jednak to kilkudniowe ocieplenie traktować jako zapowiedź nadchodzącej już wiosny, bo zima może jeszcze pokazać swe mniej sympatyczne oblicze. Oczywiście żadne zjawiska pogodowe nie są w stanie powstrzymać systematycznego wydłużania się dni i kurczenia nocy na północnej półkuli Ziemi. O tym niezmiennie decydują zmiany położenia naszej planety na swej okołosłonecznej orbicie, skutkujące pozorną wędrówką Słońca przez coraz wyższe rejony ekliptyki, czyli swej trasy na tle gwiazd. Od zimowego przesilenia poruszając się z każdym tygodniem nieznacznie wolniej, w tym tygodniu Słońce pokonuje 7,07° ekliptyki na pograniczu gwiazdozbiorów Koziorożca i Wodnika..

W Katowicach, w niedzielę 12 lutego, od wschodu o godz. 6:59 do zachodu o 15:58, Słońce wędruje ponad horyzontem 8 h 59 min, o godz. 11:58 wznosząc się najwyżej, na 26° ponad horyzont. W sobotę 18 lutego, od 6:48 do 17:08 dzień potrwa o 21 min dłużej: 9 h 20 min, a Słońce górując również 2 min przed godz. 12:00 wzniesie się na 28,1°, o kolejne 2,1° wyżej.

Księżyc rozpoczyna ten tydzień we wschodniej części gwiazdozbioru Panny, 9° na wschód od Spiki, najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji, ponad 1,5 doby przed ostatnią kwadrą świecący jeszcze 2/3 swej tarczy. Po pokonaniu 24° swej trasy na tle gwiazdozbioru Wagi, 6,5° w Skorpionie i 18,5° w Wężowniku, około północy z środy na czwartek Księżyc dociera do zodiakalnej konstelacji Strzelca, by do końca tygodnia dotrzeć w centralne rejony Koziorożca, gdzie krótko przed północą z soboty na niedzielę osiąga, pierwszą z lutowej serii, koniunkcję z Merkurym, mijając planetę pod horyzontem niespełna 4° od południa. Cała ta kolejna seria koniunkcji Księżyca z 7 planetami potrwa tym razem 9 dni i niespełna 6 godzin, kończąc się efektownym spotkaniem z Marsem. Miejmy nadzieję, że pogoda w przyszłym tygodniu nie zniweczy możliwości obserwacji kilku z tych spotkań.

W połowie tego tygodnia mamy jeszcze dwie inne koniunkcje. Pierwsza to bardzo bliskie spotkanie Wenus z Neptunem w środę za dnia, gdy obie planety dzielić będzie odległość zaledwie 0,8’. Jednak jeśli dopisze pogoda, po zmierzchu, już około godz. 18:30, 5 h po właściwej koniunkcji, 9° ponad zachodnim horyzontem bez trudu odnajdziemy Wenus, a nadal bardzo blisko, 15’ ponad nią, koniecznie używając lornetki lub niewielkiego nawet amatorskiego teleskopu, powinniśmy dostrzec prawie 5,5 tysiąca razy ciemniejszy punkcik Neptuna. To może być rzadka okazja by bez większego trudu namierzyć najciemniejszą z planet. Pierwszej próby możemy dokonać również już we wtorek krótko po zmierzchu, kiedy kilkanaście stopni ponad zachodnim horyzontem odnajdziemy Neptuna niespełna 1° powyżej Wenus.

Ze zgoła inną koniunkcją mamy do czynienia w czwartek rano, gdy podczas swej wędrówki Słońce dogania wolniej przemieszczającego się na tle gwiazd Saturna. Podczas koniunkcji planety ze Słońcem praktycznie tracimy możliwość dojrzenia słabszego światła planety skąpanej w bez porównania większym słonecznym blasku, nawet jeśli – tak jak w tym przypadku – obydwa obiekty dzieli dość znaczna odległość, bo tym razem Słońce przechodzi 1,3° ponad Saturnem. Bez większego trudu Saturna dostrzeżemy ponownie w połowie marca, wschodzącego z początkiem cywilnego świtu, a najlepiej będzie widoczny – najjaśniejszy i przez całą noc – na przełomie sierpnia i września, w związku z przypadającą pod koniec sierpnia jego opozycją do Słońca.

Powracając do obecnego tygodnia, na wieczornym niebie nie dostrzeżemy już Merkurego i Saturna, natomiast pozostałe planety nadal skupione są w pobliżu 80-stopniowego odcinka ekliptyki w południowo-zachodniej części nieba, z najwyżej położonym Marsem w północnej części gwiazdozbioru Byka, górującym jako ostatni krótko przed godz. 19:00. Godzinę później najwyżej wznosi się Zimowy Sześciokąt, a 1,5 h po nim Trójkąt Zimowy.

Pora na zagadkową część Gwiaździarni. Z pomocą internetu, bez najmniejszego trudu poprawnie na pytanie o komety muskające Słońce odpowiedzieli wszyscy uczestnicy. To, najkrócej mówiąc komety, które w peryhelium zbliżają się do Słońca na odległość mniejszą niż 0,01 au, czyli około 1,5 mln km, najczęściej na tym kończąc swój żywot. Zanim zadamy kolejne pytanie, podsumujmy cykl 5 styczniowych zagadek. Otrzymaliśmy na nie łącznie 106 poprawnych odpowiedzi od 23 Słuchaczek i Słuchaczy. Byli to, w kolejności alfabetycznej imion:

Adam z Bielska-Białej, Bogdan z Orzesza, Damian z Zabrza, Franciszek z Kaczyc, Grzegorz z Zabrza, Halina z Rudy Śl., Hanna i Tadeusz z Rudy Śl., Henryk z Bytomia, Henryk z Lędzin, Henryk z Pielgrzymowic, Jakub z Mysłowic, Justyna z Olesna, Marek z Woźnik, Piotr z Gliwic, Piotr z Krzanowic, Piotr z Wisły, Piotr z Zabrza, Przemysław z Krakowa, Stefan z Rudy Śląskiej, Wiesław i Paweł z Myszkowa, Wiesław z Zawiercia, Wojciech z Żywca i Zygmunt z Brennej.

Spośród 19 uczestników, którzy udzielili komplet 5 poprawnych odpowiedzi, honorowy tytuł Gwiaździarza Miesiąca Stycznia przypadł Panu Stefanowi z Rudy Śląskiej. Gratulacje! Za tydzień podsumujemy zagadki całego ubiegłego roku i wybierzemy pięciu Gwiaździarzy Roku 2022.

A oto dzisiejsze pytanie, związane z przypadającą za tydzień 550 rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika, autora słynnego dzieła „O obrotach sfer niebieskich”. Ile takich krążących wokół Słońca sfer wyróżniał Kopernik?

Odpowiedzi prosimy przesyłać do czwartku 16 lutego na adres: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl. Zapraszam do odpowiedzi na zagadkę i na kolejne spotkanie w Gwiaździarni Pana Jana za tydzień.



Radio Katowice / Audycje / Gwiaździarnia Pana Jana
Gwiaździarnia Pana Jana
 
 Sobota
 19:00
 


Cotygodniowy krótki opis aktualnego wyglądu nieba nad Śląskiem. Omówienie dostępności obserwacji oraz zmian położeń Księzyca i planet w ciągu najbliższego tygodnia, wraz z szerszym omówieniem ciekawszych okresowych wydarzeń astronomicznych, dostępnych do obserwacji dla każdego – gołym okiem lub za pomocą lornetki. 

Proponujemy również  zagadkę astronomiczną. Spośród najaktywniejszych uczestników zagadek, każdego miesiąca typowany jest honorowy Gwiaździarz Miesiąca. 

Istniejącą od 1990 roku audycję prowadzi doświadczony popularyzator astronomii Jan Desselberger. 

Nowe odcinki gwiezdnej gawędy Pana Jana ukazują się w każdą sobotę wieczorem na  www.radio.katowice.pl/gwiazdziarnia

Kontakt z autorem: gwiazdziarnia@radio.katowice.pl



Zobacz także Gwiaździarnia Pana Jana

Autopromocja
Kontakt

Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach
Radio Katowice SPÓŁKA AKCYJNA w likwidacji
ul. Ligonia 29, 40-036 Katowice
tel. +48 32 2005 400, fax +48 32 2005 581
e-mail: sekretariat@radio.katowice.pl
NIP 634-00-20-312
konto: ING BSK SA O/Katowice
IBAN: PL 57 1050 1214 1000 0007 0006 0692
Kod BIC (Swift): INGBPLPW
Redaguje zespół: Redakcja Nowych Mediów
tel. +48 32 2005 525, +48 32 2005 487
e-mail: radio@radio.katowice.pl

Copyright © by Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Katowicach Radio Katowice SA