Wrzesień jest Miesiącem Świadomości Nowotworów Krwi, które stanowią około 10 procent wszystkich nowotworów.
Jak wyglądają diagnoza i leczenie nowotworów? Jak zadbać o skórę, której po wakacjach powinniśmy dokładnie się przyjrzeć. Wszelkie zmiany, przebarwienia czy krwawienia są alarmujące.
Z dyrektorem gliwickiego oddziału Narodowego Instytutu Onkologii profesorem Krzysztofem Składowskim rozmawia Łukasz Łaskawiec.
Gościem Radia Katowice o poranku jest dziś prof. Krzysztof Składowski, dyrektor gliwickiego oddziału Narodowego Instytutu Onkologii i konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii onkologicznej.
— Radio Katowice SA (@radiokatowice) September 13, 2023
Rozmawiamy o diagnostyce nowotworów i profilaktyce. Zaprasza Łukasz Łaskawiec. pic.twitter.com/qhRWTjzcVk
Gościem Radia Katowice jest dzisiaj prof. Krzysztof Składowski dyrektor gliwickiego oddziału Narodowego Instytutu Onkologii i konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Dzień dobry panie profesorze.
Dzień dobry.
Panie profesorze wrzesień jest Miesiącem Świadomości Nowotworów Krwi. Stanowią one około 10% wszystkich nowotworów i dotyczą najczęściej systemu krwiotwórczego, ale też układu limfatycznego. Jakie są najczęściej diagnozowane nowotwory krwi?
Najczęściej diagnozujemy białaczki i chłoniaki. Oba te nowotwory mogą występować w formie ostrej, czyli takiej która wymaga bezwzględnie szybkiego leczenia, bardzo agresywnego leczenia, często połączonego z transplantacją szpiku kostnego, oraz w formie przewlekłej, która częściej zdarza się u osób starszych. Oczywiście skala złośliwości tych nowotworów krwi jest różna. Te najbardziej złośliwe są postaciami ostrymi. Bywa też, że te nie chcę powiedzieć niezłośliwe albo dobrotliwe, ale najmniej złośliwe są postaciami przewlekłymi i nawet nie wymagają czasami leczenia, bo leczenie nie poprawia długości przeżycia.
Powiedział pan panie profesorze o agresywnym leczeniu. Rozumiem, że liczy się każdy dzień.
Tak, na przykład dzisiaj poleciłem przyjazd o dwa tygodnie szybciej do Instytutu pacjenta, u którego nastąpiła progresja w ciągu ostatnich tygodni i który musiał być hospitalizowany z tego powodu na oddziale chorób wewnętrznych i hematologii poza Instytutem. Natomiast w Instytucie miał wyznaczony termin na leczenie, mniej więcej, za dwa tygodnie. Ponieważ dostaliśmy informację o tym, że pacjent jest coraz słabszy i występują u niego objawy zagrażające życiu, poleciłem aby go przyjąć w terminie wcześniejszym, natychmiast, jak tylko powzięliśmy tę informację.
W chwili diagnozy pacjenci, a także ich bliscy, mają głowy pełne pytań, między innymi o rokowania i leczenie. Czy nowotwór krwi jest uleczalny?
Tak. Tak i to w dużym stopniu. Właśnie onkohematologia, bo to ta dziedzina onkologii zajmuje się chorobami złośliwymi krwi, jest w dużej mierze uleczalna. O tym będą mówili koledzy, którzy przyjeżdżają do Katowic w tym tygodniu na Zjazd Onkohematologów i Transfuzjologów oraz Transplantologów Szpiku. To jest bardzo ważne wydarzenie. Ono odbędzie się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym i zgromadzi, myślę że sporą grupę specjalistów z całego kraju, jak również z zagranicy.
Stale namawiamy na antenie Radia Katowice do oddawania krwi. Akcje organizowane są niemal codziennie nie tylko w województwie śląskim, ale też i w całym kraju. Część tej krwi trafia z pewnością do chorych, o których teraz właśnie mówimy.
O tak, taki zabieg przeszczepu szpiku wymaga zabezpieczenia bardzo dużej ilości krwi. Poza tym musimy pamiętać, że często samo leczenie cytotoksyczne, a więc ta tzw. chemioterapia, powoduje taką aplazję szpiku, która wymaga częstych transfuzji masy czerwonokrwinkowych, masy płytkowych, nawet pełnej krwi czasami. To są terapie, które można prowadzić, ale w zabezpieczeniu i w komforcie dla pacjenta, i lekarza leczącego, właśnie dzięki zapasom krwi.
A czy jest jakaś grupa objawów, takich charakterystycznych, które mogą zaniepokoić i kiedy je zaobserwujemy powinniśmy zgłosić się do lekarza.
Nie ma niestety objawów charakterystycznych dla białaczek i chłoniaków, poza tym że oczywiście powiększone węzły chłonne w wielu miejscach mogą sugerować takiego chłoniaka czy ziarniczego, czy nieziarniczego. W przypadku białaczek te objawy są bardziej skryte. Mogę tylko powiedzieć, że tak naprawdę decydujące jest dokładne badanie krwi.
A takie, które robimy co pół roku profilaktycznie, mogą nam już coś wskazać?
Z pewnością tak, aczkolwiek pamiętajmy że zwiększenie liczby białych ciałek, czy to leukocytów, czy limfocytów, nie zawsze koresponduje z przyczyną nowotworową. Najczęściej to są przyczyny różnego rodzaju zapaleń swoistych i nieswoistych.
Panie profesorze zmieniamy nieco temat. W Narodowym Instytucie Onkologii w Gliwicach w tym miesiącu ma być otwarta pierwsza w regionie poradnia w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej dla pacjentów z podejrzeniem raka. Celem tej sieci jest, przypomnę, skrócenie czasu oczekiwania na diagnozę i terapię. Lekarze z poradni, jak myślę, będą mieli ręce pełne pracy już od pierwszego dnia działania tej poradni.
Staramy się ażeby pacjent, który ma podejrzenie lub nawet pełne rozpoznanie choroby nowotworowej, miał bardzo szybki dostęp do Instytutu Onkologii w Gliwicach. W związku tym, żeby nie musiał czekać na termin pierwszej wizyty dłużej niż tydzień, dwa góra i również dlatego żeby badania które należy mu wykonać bo ich jeszcze nie ma -a jest to szereg badań na przykład obrazowych w celu ustalenia wielkości, lokalizacji nowotworu, jego zaawansowania-, żeby te badania wykonane były niemalże od ręki, i wtedy bardzo szybko będzie można podjąć decyzję o tym, jak pacjenta leczyć, jak ustawić cały scenariusz, który przecież będzie trwał wiele, wiele dni. Najbardziej istotne jest ażeby szybko wystartować i zrobić to optymalnie dobrze jak się da.
Jeszcze pomocni są wtedy koordynatorzy.
Tak, właśnie na koordynatorach spoczywa zadanie opanowania tej całej logistyki związanej z terminami badań, z ruchem pacjentów. Czasami trzeba szybko pobrać jeszcze raz materiał na przykład do badania histopatologicznego, bo wynik z którym przychodzi do nas pacjent jest niewiarygodny albo niepełny. Te wszystkie działania są pod opieką i dyrekcją można powiedzieć koordynatorów, bo lekarz oczywiście bardzo dobrze wykonuje swój zawód, ale jak jest to kontente działanie, natomiast przygotowanie do tego działania...
… i cały ten terminarz przygotowania wszystkiego.
Tak, musi być w rękach koordynatora.
Na koniec jeszcze jedna kwestia. Wrzesień nas rozpieszcza pogodowo na terenach zielonych i przy zbiornikach wodnych wciąż się opalamy, spędzamy tam czas, ale co roku też mówi się, że po sezonie letnim powinniśmy udać się do dermatologa bo okazuje się, że opalanie może mieć bardzo niebezpieczne konsekwencje.
Nie, może rutynowo niekoniecznie udać się do dermatologa, bo się kończy lato, raczej bym powiedział przyjrzeć się swojej skórze.
Przebarwienia na przykład.
Przebarwienia, różnego rodzaju plamy, różnego rodzaju krosty, które się pojawiły, albo się powiększyły od tego czasu, zmieniły swój wygląd, zabarwienie. Najgorzej jest jeżeli zaczynają krwawić. To są wszystko rzeczy, które mogą być podejrzane o raka, o chorobę nowotworową. Rak skóry jest bardzo częsty, natomiast dużo bardziej gorszy jest czerniak skóry, który wiąże się z rakowaceniem znamion barwnikowych. Te wszystkie zmiany, zarówno raki, jak i czerniaki, ewidentnie zależą od długości ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Oczywiście najskuteczniejszym sposobem jest unikanie słońca, ale z drugiej strony słońce to również życie, daje nam produkcję naturalnej witaminy D i wszystkich pochodnych a więc chroni przed osteoporozą chociażby. Dlatego najrozsądniej jest dawkować sobie opalanie jednocześnie zabezpieczając skórę różnego rodzaju filtrami. Przede wszystkim umiar, to jest najważniejsze, i przede wszystkim przebywanie na słońcu nie dłużej, jak pół godziny przy takim…
…a niektórzy potrafią całymi godzinami leżeć.
Powiem panu, że to już się rzadko obserwuje, aczkolwiek ma pan rację. Tak, to prawda. Czują się wtedy młodsi, ładniejsi. Pamiętajmy, że jest to efekt przejściowy dlatego, że skóra uszkodzona promieniami słonecznymi ulega atrofii, ulega zanikowi i później na starość mamy do czynienia z ogromnymi zmarszczkami, z ogromnymi ubytkami tkanki miękkiej, podskórnej i wtedy człowiek przestaje się sobie podobać.
W takim razie jeszcze raz apelujemy o umiar. Moim i państwa gościem w Radiu Katowice był dziś prof. Krzysztof Składowski dyrektor gliwickiego oddziału Narodowego Instytutu Onkologii. Dziękuję za spotkanie.
Bardzo dziękuję.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
