Śląska nauka ma się dobrze, ale jej nowym wyzwaniem jest transformacja regionu w nowoczesny ośrodek zielonych technologii - mówił jakiś czas temu wiceminister Nauki i szkolnictwa Wyższego profesor Marek Gzik. W naszej porannej rozmowie pytamy jak nowy rząd chce to zrobić.
Padnie także pytanie o to, dlaczego w rankingu światowych uczelni, polskie są na miejscach w 5-tej setce.
Śląska nauka ma się dobrze, ale jej nowym wyzwaniem jest transformacja regionu w nowoczesny ośrodek zielonych technologii - mówił jakiś czas temu wiceminister Nauki i szkolnictwa Wyższego profesor @MarekGzik . W naszej porannej rozmowie pytamy jak nowy rząd chce to zrobić? pic.twitter.com/aWiGJ2kYt0
— Radio Katowice SA (@radiokatowice) January 8, 2024
Państwa i moim gościem jest profesor Marek Gzik wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego. Kłaniam się. Dzień dobry panie ministrze.
Dzień dobry panie redaktorze, dzień dobry państwu, a że to jeszcze wciąż początek roku, wszystkiego najlepszego dla państwa.
I oby lepszych warunków na drogach na przykład prawda?
Zdecydowanie tak.
Panie profesorze mówił pan jakiś czas temu, że śląska nauka ma się dobrze. Jej nowym wyzwaniem jest transformacja regionu w nowoczesny ośrodek zielonych technologii. Jak, już nie jako profesor Politechniki Śląskiej ale wiceminister, to zapytam tak: jak rząd chce to zrobić?
Jesteśmy w trakcie głębokiej transformacji naszego województwa śląskiego. To wynika z tego, że startuje nowa perspektywa, ale to także uwarunkowanie geopolityczne, a więc ten tradycyjny Śląsk kojarzony z węglem i stalą będzie szedł w kierunku przemysłu opartego na wiedzy i nowoczesnych technologiach. Tak się dzieje w świecie, że właściwie pokrywają się silne ośrodki gospodarcze z silnymi ośrodkami naukowymi. Tak jest również w naszym województwie śląskim. Mamy liczne uczelnie, instytuty badawcze, które od lat wspierały to wszystko co rozwijało się na Śląsku. Teraz już odchodzimy od węgla. Ta energetyka oparta na tym tradycyjnym źródle, jakim był węgiel, zmienia się w kierunku tych technologii, które mają być przede wszystkim neutralne dla środowiska, ale dla naszego regionu są także szansą, szansą dla nauki. Rozwój nauki ma spowodować, że nowoczesne technologie zastąpią to co tradycyjne, wpłyną też w pewnym sensie na rozwój tej gospodarki, która wygeneruje nowe miejsca pracy.
Panie profesorze pamięta pan, jakiś czas temu, profesor Jerzy Buzek również …
Z Politechniki Śląskiej.
…z Politechniki Śląskiej i już nie jako premier a jako eurodeputowany mówił o tym, że szansą dla Śląska, szansą dla górnictwa, jest zgazowanie węgla. Wiele chyba po tym pomyśle nie pozostało?
Wiele się mówi o tym żeby ten węgiel jednak wykorzystać, i będzie wykorzystywany, bo węgiel koksujący będzie miał jeszcze zastosowanie przez wiele lat.
Bo stal będzie potrzebna dalej.
Oczywiście. Dzisiaj wydaje się, że problemem nie jest już to żeby wykorzystać węgiel bo wiele osób jest zatrudnionych w górnictwie, problemem jest to że wyczerpują się tak naprawdę pokłady tego węgla. My musimy myśleć o tym żeby tę tradycyjną energetykę oprzeć na nowoczesnych technologiach, a wydaje się że po prostu tego węgla wkrótce nam zabraknie.
Panie profesorze mówił pan, że nowoczesny ośrodek przemysłowy to również nowoczesne ośrodki naukowe, no to ranking uczelni „Perspektyw” 2023 - województwo śląskie: 12 miejsce Politechnika Śląska, 29 miejsce Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej, 30 miejsce Uniwersytet Śląski, 36 - Śląski Uniwersytet Medyczny. To czołówka pana zdaniem?
Panie redaktorze to jest ranking, który jest jednym z rankingów. Zależy na czym skupiamy uwagę. Myślę, że w ostatnich latach jednym z najbardziej obiektywnych rankingów to była ocena polskich uczelni przez zaproszonych ekspertów zagranicznych i wówczas wśród 10 najlepszych uczelni w naszym kraju znalazła się Politechnika Śląska. Dzięki temu ma dodatkowe finansowanie, dzięki temu rozpoczęto szereg projakościowych projektów i…
Jest uczelnią badawczą.
…i jest uczelnią badawczą.
To da się zrobić tak żeby tych uczelni badawczych w województwie śląskim było więcej? Chociażby Uniwersytet Śląski?
Uniwersytet Śląski, uczelnia z wielką tradycją…
Puka. Wiem, że puka do tej listy.
Jest to uczelnia, która ma olbrzymi potencjał, zresztą myślę, że to co się wydarzyło pod koniec roku, rozpoczęliśmy już „Katowice – Europejskie Miasto Nauki”, to kolejny jak gdyby sondaż międzynarodowy, ocena grona międzynarodowych ekspertów, które uznało, że uczelnie zlokalizowane w Katowicach, między innymi: Uniwersytet Śląski, Politechnika Śląska, Uniwersytet Ekonomiczny, Akademia Wychowania Fizycznego, uczelnie artystyczne, te wszystkie uczelnie zostały bardzo pozytywnie ocenione i cały ten ośrodek na tle innych ośrodków naukowych w Europie. To kolejny sondaż, też bardzo obiektywny, który możemy brać pod uwagę i na tej podstawie oceniać potencjał nauki zgromadzonej właśnie w naszym województwie.
A potencjał polskiej nauki, ranking szanghajski, i tam miejsce między 400-500: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski a potem między miejscem 800-900 dopiero AGH i Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu. Polska nauka jest daleko za światową?
Nie jest to powód do dumy, aczkolwiek systematycznie pniemy się w tych rankingach międzynarodowych. To przede wszystkim ma wiele wspólnego ze środkami, które są przekazywane, inwestowane w badania i rozwój. W naszym kraju, niestety, wciąż jesteśmy w końcówce tego rankingu w Europie. To jest ledwo 1,08% PKB przeznaczonego na badanie i rozwój w naszym kraju. Przy tym, nawet w Traktacie Lizbońskim było pewnym takim założeniem żeby wszystkie kraje Unii Europejskiej doszły do 2% PKB na badanie i rozwój. My wciąż nie osiągamy i jesteśmy daleko jeszcze od tych środków. Myślę, że to ma duże znaczenie, że w tych rankingach my rzeczywiście jesteśmy gdzieś tam z tyłu za tą czołówką światową, ale robimy wszystko żeby to zmienić.
Jak przekonać ministra finansów i premiera żeby w tym budżecie pokombinować i żeby było więcej niż 31 mld zł? Tak jak to w tym roku jest.
Jest 38 mld zł. To jest 7 mld wzrost rok do roku, to jest o ponad 5 mld wzrost w stosunku do tego co było planowane jeszcze przed 15. października, a więc jest to naprawdę wyraźny wzrost związany przede wszystkim z tym, że w naszych planach politycznych było to, aby wspomóc i podnieść wynagrodzenia dla środowiska akademickiego, nauczycieli, nauczycieli również przedszkoli. Mamy zagwarantowane te środki i one zostaną przekazane do uczelni wyższych po to żeby nauczyciele akademiccy mogli odczuć, bo to będzie wyraźny wzrost wynagrodzeń, to jest o 30% nauczyciele plus cała administracja o 20%, przede wszystkim na to są przeznaczone środki. Liczymy, że również w nowej perspektywie unijnej, która w końcu ruszy, będą środki po to żeby z przemysłem ręka w rękę również ośrodki naukowe mogły współpracować, żeby rozwijać atrakcyjność produktów polskich i nie tylko polskich, bo także firmy które są na naszym terenie mogą ubiegać się o takie środki. Ale przede wszystkim współpraca właśnie nauki i biznesu, w oparciu o środki przewidziane w nowej perspektywie unijnej, mają zaowocować rozwojem polskiej nauki.
To jeszcze o województwie śląskim i śląskich uczelniach chciałbym na moment porozmawiać. Te uczelnie nie przyciągają tak wielu młodych ludzi jak pewnie wy naukowcy byście chcieli. Ja znam wielu młodych ludzi którzy wolą pojechać na studia do Krakowa czy Wrocławia. Co trzeba zrobić żeby studiowali na Śląsku?
To wydaje się głębszy problem. To nie jest tylko kwestia, że nasze uczelnie nie przyciągają. To jest problem w ogóle depopulacji i odpływu młodych ludzi z naszego województwa śląskiego. Jesteśmy tutaj wspólnie, wszystkie śląskie uczelnie, zatroskani tą całą sytuacją, ale wspólnie z samorządami podjęliśmy działania, które przede wszystkim mają zdiagnozować przyczynę tego stanu rzeczy. To wydarzenie -o którym już wspominałem „Katowice - Europejskie Miasto Nauki”- mam nadzieję, że dopomoże w konsolidacji uczelni, konsolidacji wysiłków, po to żeby najpierw zdiagnozować przyczynę dlaczego tak się dzieje że młodzież wybiera inne regiony w naszym kraju, co zrobić żeby poprawić naszą atrakcyjność i nie tylko zatrzymać naszą młodzież, ale przede wszystkim przyciągnąć również młodych absolwentów szkół średnich z innych regionów naszego kraju, ale również z zagranicy.
To na koniec jeszcze o media publiczne chciałem pana zapytać. Ostatnie badania ankietowe: 41,3% ankietowanych oceniło pozytywnie sposób przejęcia kontroli nad mediami publicznymi przez nowy rząd, 35% postrzega to negatywnie, a jak pan to postrzega?
Ja powiem tak: formuła, jeżeli chodzi o misję mediów publicznych, czyli to rzetelne informowanie społeczności o różnych sprawach związanych z polityką i nie tylko, wydaje się że przez ostatnie lata wyczerpała się.
Ale chyba nie wszystkie media publiczne?
Nie wszystkie media, ale też nie wszystkie media powinny się obawiać o swoją likwidację. Widzicie państwo, dzisiaj stało się wokół mediów publicznych bardzo wiele tej polityki. Ja trochę nad tym ubolewam, bo ja dostrzegam bardzo pozytywną rolę mediów w ogóle w życiu społecznym naszego kraju i mam nadzieję, że po tych zmianach, które muszą zajść bo musimy odejść od tej tępej propagandy, która bardzo mocno była nakierowana na to żeby tylko jedno ugrupowanie miało pozytywny wizerunek a niszczeni byli indywidualnie ludzie. To było w tym najgorsze. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich dziennikarzy, ale obawiać się, jeżeli mają o cokolwiek, to nierzetelni, nieetyczni dziennikarze, którzy jak się dowiadujemy z różnych mediów, za duże pieniądze czasami uprawiali tylko i wyłącznie propagandę a nie spełniali się w tej roli jako taki rzetelny, dobrze pracujący dziennikarz. Jesteśmy w okresie takiej, myślę, gruntownej reformy, ale mam nadzieję że po tych czasach takich dość trudnych, bo widzimy jak mocno Prawo i Sprawiedliwość przede wszystkim broni mediów -myślę, że to jest taki pocałunek śmierci trochę dla mediów, ta „obrona Częstochowy”, niczym Częstochowy obrony mediów przez polityków Prawa i Sprawiedliwości- to bardzo szkodzi, bo my chcemy bardzo konsekwentnie zrealizować swój plan, swoje założenia i obietnice wyborcze, w których powiedzieliśmy, że media zamienimy z powrotem na media, które będą dostrzegać problemy wszystkich ugrupowań, wszystkich partii i rzetelnie informować społeczeństwo o tym co się dzieje w naszym kraju.
I tu musimy postawić kropkę. Czas naszej rozmowy minął. Profesor Marek Gzik wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego był o poranku gościem Radia Katowice. Dziękuję bardzo.
Dziękuję panie redaktorze. Dziękuję państwu.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
