"Zmiany geopolityczne, nie tylko ogólnoświatowe, ale także regionalne, jak wojna na Ukrainie, spowodowały, że wielu Polaków inaczej teraz postrzega pojęcie bezpieczeństwa" - mówił w Radiu Katowice dr Krzysztof Justyński z Akademii WSB, były komendant wojewódzki Policji w Katowicach. "Świat się skurczył, a geopolityka jest systemem naczyń połączonych" - wyjaśnił rozmówca Łukasza Łaskawca.
„Zdarzenia z pozoru by się wydawało nie mające nic wspólnego z Polską czy Europą, które mają miejsce gdzieś w Azji, w Afryce lub na jeszcze innym kontynencie, one jednak się bardzo szybko potrafią przełożyć na to, co się dzieje w Polsce” – mówił ekspert. Posłużył się przykładem zakłócania łańcucha dostaw. „Wystarczy sytuacja, która bywała już w ostatnim czasie, na przykład zablokowanie Kanału Panamskiego na dwa-trzy dni. Wydawałoby się, że z punktu widzenia mieszkańca Katowic nic się nie dzieje, ale za chwilę się okazuje, że idziemy do sklepu po jakiś towar i jego albo nie ma, albo diametralnie ceny wzrosły” – zobrazował dr Krzysztof Justyński. Zaznaczył, że „trzeba bacznie obserwować wszystkie zmiany i wydarzenia, bo one mają wpływ na bezpieczeństwo”.
Dr Krzysztof Justyński: System ochrony ludności i obrony cywilnej ma wiele wyzwań
"System ochrony ludności i obrony cywilnej ma wiele wyzwań, bo to jest rzecz nowa" - ocenił dr Krzysztof Justyński z Akademii WSB. Dokument określa priorytety działań na rzecz bezpieczeństwa mieszkańców oraz przygotowania kraju na sytuacje kryzysowe. Obowiązuje od stycznia. Były komendant wojewódzki Policji w Katowicach zastanawiał się na antenie Radia Katowice, czy wszystko, co jest związane z ustawą, jest jasne i klarowne.
„Czy wszyscy wszystko wiedzą? Jak zawsze nie. Trzeba dużo informacji w tym zakresie przekazywać, prowadzić cały szereg szkoleń, budować świadomość i to w każdym obszarze, czyli zarówno w służbach, w administracji, ale przede wszystkim wśród społeczeństwa, ponieważ to społeczeństwo jest fundamentem tego systemu” – podkreślił gość rozgłośni. „To jest bardzo ważne, żebyśmy z tą informacją, z tym przekazem, z rolą każdego pojedynczego obywatela tego kraju dotarli i przekazali mu, że (…) dopiero wspólnie jesteśmy w stanie finalnie zbudować skuteczny system ochrony ludności i obrony cywilnej” – oznajmił dr Krzysztof Justyński.
Gość Radia Katowice zachęca, by zapoznać się z wytycznymi zawartymi w opublikowanym przez ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji "Poradnikiem bezpieczeństwa". Zaznaczył, że „ważne jest to, żebyśmy my byli przygotowani na różne sytuacje ekstremalne, żebyśmy zadbali o swoje gospodarstwo, czyli pakiet podstawowy mieli pod ręką, byli w stanie przynajmniej przez najbliższe 72 godziny, zgodnie z zaleceniem, zadbać o siebie, o swoich bliskich, być może o swoich sąsiadów”. To, zdaniem rozmówcy Łukasza Łaskawca, da szansę, „aby aparat państwa mógł skutecznie rozpocząć całą procedurę działania”, gdyby doszło do sytuacji kryzysowej, „czego oczywiście nie chcemy i absolutnie sobie tego nie życzymy”.
"Poradnik bezpieczeństwa" na początku przyszłego roku znajdzie się w każdym domu - takie są zapewnienia resortu spraw wewnętrznych.
Dr Krzysztof Justyński: Powinniśmy mieć przygotowane plecaki ewakuacyjne
Dr Krzysztof Justyński z Akademii WSB mówił również, że jako społeczeństwo "musimy pracować nad podstawami", co pokazały wydarzenia z 10 września, kiedy polską przestrzeń powietrzną naruszyły rosyjskie drony.
„Zostały uruchomione systemy alarmowe, które jak się okazało, nie wzbudziły właściwej reakcji u wielu osób, które słyszały, że jest przekaz” – mówił prodziekan ds. kształcenia Akademii WSB. „Były informacje na temat zagrożeń, a wiele osób po prostu nie przywiązywało do tego wagi. Po prostu zabrakło tej świadomości, że jednak czasy, w których żyjemy, wymagają tego, abyśmy pewne schematy, pewną strefę komfortu jednak porzucili i uczyli się żyć w takich trudnych realiach, kiedy jednak mimo wszystko musimy być bardzo czujni i przygotowani na różne scenariusze, które niestety być może nam życie przyniesie” – zaapelował.
W ocenie dr Krzysztofa Justyńskiego, powinniśmy mieć w domach przygotowane plecaki ewakuacyjne, a w nich dokumenty, także akty potwierdzające prawo własności, czy też leki. „Nie potrzeba konfliktów zbrojnych. Przecież mamy sytuacje również związane chociażby z różnego rodzaju klęskami żywiołowymi, kiedy trzeba naprawdę z domu szybko wyjść” – podsumował gość Radia Katowice.
Z prodziekanem do spraw kształcenia Akademii WSB doktorem Krzysztofem Justyńskim rozmawia Łukasz Łaskawiec.
Gościem Radia Katowice w czwartkowy poranek jest prodziekan do spraw kształcenia Akademii WSB i były komendant wojewódzki policji w Katowicach doktor Krzysztof Justyński. Dzień dobry.
Dzień dobry. Witam serdecznie wszystkich słuchaczy.
Panie dziekanie o północy częściowo przywrócono ruch na przejściach granicznych z Białorusią. Były zamknięte w związku z manewrami rosyjsko-białoruskimi „ZAPAD 2025”. Taka decyzja była determinowana wyzwaniami dla bezpieczeństwa państwa a także utrzymującą się presją migracyjną – tak wyjaśniało to ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji. Jeszcze przed wojna w Ukrainie chyba większość obywateli w Polsce miała takie poczucie, że żyjemy w bezpiecznym miejscu a teraz to poczucie bezpieczeństwa spadło panie dziekanie.
Tak, oczywiście. Jak przyjrzymy się sytuacji w ciągu tych, tak naprawdę, kilku ostatnich lat, to poczucie bezpieczeństwa w skali Polski na pewno jest zupełnie inne niż przed nawet rokiem 2022. Zmiany geopolityczne nie tylko te ogólnoświatowe, ale i regionalne, zwłaszcza wojna na Ukrainie spowodowała, że wielu Polaków jednak inaczej w tej chwili postrzega pojęcie bezpieczeństwa. Inaczej je rozumie. Jest większy niepokój, więcej obaw wśród osób, które na co dzień słyszą o tym, że tak blisko nas jest konflikt zbrojny.
A to co się dzieje w innych częściach świata też ma na nas wpływ i często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Wystarczy zamknięcie jakiegoś szlaku handlowego i to odbija się na światowej gospodarce. Nie możemy czegoś kupić.
Oczywiście. Dzisiaj świat tak naprawdę -można powiedzieć- się skurczył. Geopolityka jest systemem naczyń połączonych. W tej chwili zdarzenia z pozoru by się wydawało nie mające nic wspólnego z Polską czy z Europą, które mają miejsce gdzieś w Azji, Afryce czy na innym kontynencie, one jednak się bardzo szybko potrafią przełożyć na to, co się dzieje w Polsce. Mamy właśnie, to o czym pan powiedział, przykład chociażby zakłócenia łańcucha dostaw, taką logistykę. Wystarczy sytuacja, która bywała już w ostatnim czasie, na przykład zablokowanie Kanału Panamskiego 2-3 dni. Wydawałoby się, że z punktu widzenia mieszkańca Katowic nic się nie dzieje, ale za chwilę się okazuje, że idziemy do sklepu po jakiś towar i jego albo nie ma, albo diametralnie ceny wzrosły. Świat robi się bardzo mały i trzeba bacznie obserwować wszystkie zmiany, wszystkie wydarzenia, które gdzieś tam mają miejsce. One mają wpływ na bezpieczeństwo.
Panie dziekanie, porozmawiajmy o Systemie Ochrony Ludności Cywilnej. To jest ustawa, o której często mówimy na antenie Radia Katowice, weszła w życie na początku tego roku, ale czy wszystko, co z nią związane, jest jasne i klarowne? Czy każdy wie za co odpowiada? Jak może wydatkować pieniądze? Mówię tu m.in. o policji, o straży czy też o instytucjach publicznych.
Drodzy państwo trzeba podkreślić jedną rzecz. Ta ustawa to wielka szansa i bardzo dobrze, że w końcu jest. Pamiętajmy, że brakowało nam podstaw prawnych do budowy tego systemu.
Przez wiele lat.
Dokładnie tak. Od 2022 teoretycznie rzecz biorąc, kiedy zmieniła się ustawa o ochronie ojczyzny ten przepis jakby się uchylił i mieliśmy taki okres przejściowy, czyli tak naprawdę nie było podstaw prawnych żeby budować system, a wiemy w jakim czasie żyjemy. Bardzo dobrze, że jest ustawa. Mamy fundament. Budujemy ten system. Oczywiście jest to system, który wymaga w tej chwili wielu wyzwań, bo to jest rzecz nowa, w wielu obszarach budowana od podstaw, ale oczywiście budowana na silnym fundamencie, jaki w Polsce istniał, chociażby na ustawie o zarządzaniu kryzysowym. Czy wszyscy wszystko wiedzą? Jak zawsze nie. Trzeba dużo informacji w tym zakresie przekazywać, prowadzić cały szereg szkoleń, budować świadomość i to w każdym obszarze, czyli zarówno w służbach, w administracji, ale przede wszystkim wśród społeczeństwa, ponieważ to społeczeństwo jest fundamentem tego systemu. To jest bardzo ważne żebyśmy z tą informacją, z tym przekazem do każdego pojedynczego obywatela tego kraju dotarli i przekazali mu, że dopiero wszyscy razem wspólnie jesteśmy w stanie finalnie zbudować skuteczny system ochrony ludności i ochrony cywilnej.
To panie dziekanie jaka jest rola w tym systemie zwykłego obywatela? Pana? Mnie?
Na początek wystarczy szanowni państwo, jak wsłuchamy się w to, co ma nam do przekazania chociażby administracja państwowa. Zadbajmy po prostu o swoje gospodarstwo, zadbajmy o siebie, zadbajmy o swoją rodzinę, chociażby zapoznając się z wytycznymi, które pojawiły się w podręczniku, który w tej chwili jest rozpropagowywany.
„Poradnik bezpieczeństwa” ma być w każdym domu na początku przyszłego roku.
Tak, ale już można sobie ściągnąć, już można się zapoznać czy wysłuchać jakiś audycji, wystąpień. Jest sporo przekazów w tym zakresie. Ważne jest żebyśmy byli przygotowani na różne sytuacje ekstremalne, żebyśmy zadbali o swoje gospodarstwo, czyli taki pakiet podstawowy mieli pod ręką, byli w stanie przynajmniej przez 72 godziny -zgodnie z zaleceniem- zadbać o siebie, bliskich, być może o swoich sąsiadów, bo to da szansę gdyby -oczywiście absolutnie sobie tego nie życzymy- doszło do sytuacji kryzysowej żeby aparat państwa mógł skutecznie rozpocząć całą procedurę działania, czyli te kilka pierwszych dni, kilkanaście godzin jest ważnych, ale wtedy pamiętajmy, że przede wszystkim musimy umieć o siebie zadbać, musimy wiedzieć co się dzieje, musimy znać systemy alarmowe, wiedzieć jak reagować, gdzie ewentualnie się udać, znać swoje miejsce ewakuacji, czyli taki podstawowy pakiet informacji, który usprawni cały system ochronny i pozwoli skutecznie zadziałać państwu.
Panie dziekanie, a w tym studiu politolog z Uniwersytetu Śląskiego doktor Tomasz Kubin mówił o „Poradniku bezpieczeństwa” wspomnianym przez pana, że może być tak, że Polacy przeczytają, odłożą i zajrzą w media społecznościowe, a tam sporo dezinformacji.
I właśnie dlatego panie redaktorze bardzo dziękuję za zaproszenie i za to pytanie, bo to jest jeden z kanałów, który powinniśmy wykorzystywać do tego żeby jednak z tą dezinformacją walczyć, żeby zachęcać wszystkich do tego aby zapoznać się z tymi podstawowymi zasadami. To jest tak jak z pierwszą pomocą, im więcej osób zna zasady jak udzielać pierwszej pomocy, tym większa szansa na to, że jeżeli komukolwiek stanie się krzywda, będzie potrzebowała pomocy, trafi na osobę, która będzie wiedziała jak się zachować i tej pomocy mu udzieli. Również w tym zakresie, jeżeli będziemy wiedzieli jak się zachować w sytuacjach skrajnych, to po pierwsze zwiększamy swoje szanse że przeżyjemy i swoich bliskich, więc warto czytać, warto słuchać. Naprawdę nikt z nas nie ma monopolu na wiedzę, dlatego po to właśnie są opracowania, po to jest uruchomiony cały aparat państwowy, naukowy w tym kraju, żebyśmy wszyscy wspólnie razem zbudowali sobie świadomość właściwych zachowań w takich trudnych sytuacjach.
Dziś w siedzibie Radia Katowice przy ul. Ligonia 29 odbędzie się pierwsza konferencja naukowa pod hasłem „Bezpieczeństwo w XXI wieku. Człowiek. Administracja. System” i kwestie związane z przytaczanym przez nas Systemem Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej również będą poruszane. Ja mam pytanie czy eksperci panie dziekanie mają przepis na budowanie takiej odporności społecznej, czyli zdolności społeczeństwa do radzenia sobie z kryzysami?
Oczywiście takiego jednego superprzepisu nie ma, dlatego że to jest żywa materia, to jest system który powstaje. Ważne jest żeby właśnie w tym momencie dopasować przekaz do na przykład konkretnych środowisk. Wiadomo, że inaczej z przekazem będziemy docierać do dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym a inaczej będziemy docierać z przekazem chociażby do seniorów. Sztuką jest to żebyśmy tak skonstruowali chociażby ten model edukacyjny, aby umieć skutecznie dotrzeć z przekazem informacji, ze świadomością tego, że każdy człowiek w tym kraju jest częścią systemu i wszyscy razem ten system tworzymy.
A wydarzenia z 10 września, kiedy polską przestrzeń powietrzną naruszyły rosyjskie drony, co nam pokazały? Nad czym jako społeczeństwo musimy popracować?
Właśnie pokazały m.in. to, że musimy pracować nad podstawami. Mieliśmy takie przykłady z tamtego okresu, chociażby w zakresie wiedzy. Zostały uruchomione systemy alarmowe, które jak się okazało, nie wzbudziły właściwej reakcji u wielu osób, które usłyszały, że jest przekaz. Były informacje na temat zagrożeń. Wiele osób po prostu nie przywiązało do tego wagi. Po prostu zabrakło tej świadomości, że jednak czasy w których żyjemy wymagają tego abyśmy pewne schematy, pewną strefę komfortu porzucili i uczyli się żyć w takich trudnych realiach, kiedy jednak mimo wszystko musimy być bardzo czujni i przygotowani na różne scenariusze, które niestety być może nam życie przyniesie. Miejmy nadzieję, że to będą wyłącznie scenariusze pokojowe, niemniej jednak to nas nie zwalnia z tego żeby być przygotowanym na najgorsze sytuacje, jakie mogą się wydarzyć w przyszłości.
Ma pan w domu przygotowany plecak ewakuacyjny?
Mam oczywiście przygotowane rzeczy, które w mojej ocenie i ocenie moich kolegów, i wszystkich doradców, powinny być pod ręką, bo nawet szanowni państwo nie potrzeba konfliktów zbrojnych, przecież mamy różne sytuacje związane z różnego rodzaju klęskami żywiołowymi, kiedy trzeba naprawdę szybko z domu wyjść. Pamiętajmy, że ten pakiet chociażby w zakresie dokumentów i leków niezbędnych na najbliższe dni, nie ma czasu wtedy żeby ich szukać. To są rzeczy, które nie wiemy kiedy się przydadzą, ale warto żeby były zawsze pod ręką.
I tutaj musimy postawić kropkę. Moim i państwa gościem w Radiu Katowice był prodziekan do spraw kształcenia Akademii WSB i były komendant wojewódzki policji w Katowicach doktor Krzysztof Justyński. Dziękuję za spotkanie i rozmowę.
Dziękuję bardzo. Do usłyszenia.
Zawsze jesteśmy w centrum wydarzeń. Dyskutujemy o problemach ważnych dla kraju i regionu. Zadajemy trudne pytania, zmierzamy do sedna sprawy. Wykładamy kawę na ławę.
